Tu był pomnik marszałka dwóch narodów 

Ten dość ponury widoczek z armatami i czołgiem w roli głównej utrwalony został na czarno-białym filmie w końcówce lat 80. To tylko fragment niewielkiego w sumie terenu zajmowanego przez wojsko, a konkretnie jednostkę wartowniczą pełniąca służbę przy sztabie 20 Warszawskiej Dywizji Pancernej, który ulokowany był przy ul. 28 Lutego (dz. Warcisława IV) w gmachu, zajmowanym obecnie przez Starostwo Powiatowe.

Przez jakiś czas stacjonowała tu kompania ochrony i regulacji ruchu, w skład której wchodzili żołnierze - kierowcy samochodów sztabowych, a także autobusów i samochodów osobowych. Z końcem lat 70. kompania została przeniesiona do koszar przy ul. Kościuszki. W budynku głównym (dzisiaj biurowiec) znajdowała się biblioteka klubu garnizonowego, sala tradycji do lat 90. oraz siedziba tzw. ruchu młodzieżowego.

Archiwalne zdjęcie powstało w czasie, kiedy w tym miejscu już nie było wojska.

Wcześniej wykonanie zdjęcia było niemożliwe. Wystawa muzealnego sprzętu bojowego, w skład którego wchodził myśliwsko-szturmowy odrzutowiec LiM 17 produkowany w Polsce od 1956 r., czołg T34-85 z przestrzelonym na poligonie tułowiem, a także działa przeciwpancerne i przeciwlotnicze. 

Na ścianie budynku drukarni i dekoratorni wydziału politycznego (to tu powstawały propagandowe plansze) znajdowała się mapa z całym szlakiem bojowym II Armii WP. 4 Dywizja Piechoty wsławiła się przełamaniem w rejonie Nadarzyc Wału Pomorskiego. Rzecz jasna, wyeksponowany na betonowych postumentach dość wiekowy sprzęt nie miał nic wspólnego z czasami wojennymi.

 Po likwidacji dywizji część eksponatów, w tym czołg, przeniesiono na teren nieistniejącego już od 2014 r. kościoła garnizonowego św. Ignacego Loyoli przy ul. Myśliwskiej. Przypomnę, że wojskowa parafia powstała 21 stycznia 1993 r. Do czasu przekazania przez wojsko magazynu (przed wojną mieściła się tam stajnia) msze św. odbywały się pod namiotem ustawionym na terenie jednostki wartowniczej. Pierwsza taka msza św. odprawiona została 3 maja 1993 r.

To właśnie tego dnia poświęcono krzyż brzozowy i polową kaplicę. Dokonał tego delegat biskupa polowego ks. prof. płk Jerzy Syryjczyk. Na uroczystości z udziałem wojska i orkiestry wojskowej obecny był dowódca garnizonu szczecineckiego płk Zenon Werner i burmistrz Marian Goliński. 

Najważniejszym obiektem był trzykondygnacyjny budynek koszarowy z płaskim dachem i wejściem na środku fasady. W latach 70 w pasach międzyokiennych pojawiło się sgraffito. Tego rodzaju technika polegała na nałożeniu dwóch warstw tynku, a następnie zeskrobaniu wierzchniej warstwy według przyjętego wzoru. 

W pasie górnym przedstawiono symbole graficzne rodzajów jednostek wchodzących w skład dywizji m.in. logo jednostek łączności, pancernych, saperów, artylerii oraz piechoty, a pas pomiędzy parterem a piętrem wypełniały odpowiadające im scenki. Bez wątpienia całość została wykonana  dużym nakładem pracy, jak również znajomością rzemiosła artystycznego. Po likwidacji dywizji i przebudowie na biura sgraffito zniknęło pod warstwą styropianu.

20 Warszawska Dywizja Pancerna miała też swego niezwykle ważnego w Ludowym Wojsku Polskim patrona. Był nim czerwonoarmista Konstanty Rokossowski. Na polecenie Stalina w 1949 roku mianowano go „polskim” ministrem obrony narodowej a nawet „polskim” marszałkiem. Granitowy postument ze znacznej wielkości popiersiem towarzysza marszałka dwóch narodów odsłonięto 9 maja 1974 roku, a więc w rocznicę podpisania aktu kapitulacyjnego przez III Rzeszę. 

Pomnik stanął dokładnie na osi wybudowanego najprawdopodobniej w latach 60. budynku koszarowego. Do dzisiaj nie wiadomo, gdzie spiżowe(?) popiersie zostało zdeponowane. Kolorowe zdjęcie już bez popiersia Rokossowskiego wykonano w 2001 roku.

Dzisiaj po pomniku pozostał jedynie fundament, a z bezpośredniego otoczenia zachowały się trzy świerki. 

W miejscu dawnej militarnej wystawy jest parking, a tuż przy nim sieciowy sklep Polo, apteka i chiński market.

Jerzy Gasiul 

_{Zdjęcia autora}