Na naszej leśnej polanie: Sztuka mięsa czy dzieło sztuki? 

Historia (sztuki) świadczy, że najczęściej prawdziwi artyści doceniani są dopiero po śmierci. Zazwyczaj za życia byli nędzarzami lub utracjuszami, co na jedno wychodzi. Za to po śmierci bogacili się ci, którzy stali się nabywcami ich dzieł. Zwyczajowo do grona artystów zaliczamy m.in. malarzy, poetów, muzyków, rzeźbiarzy, a nawet aktorów. Takie to czasy, że ci ostatni stanowią wyjątek, ponieważ zyskują sławę już za życia ale dopiero wtedy, kiedy publicznie odezwą się i mówią swoim tekstem. Dlaczego do tego szacownego grona nie zaliczają się inne zawody? Przykładowo dobry adwokat, który przed sądem z gangstera uczyni harcerzyka pomagającemu staruszce przejść po pasach, albo z innej dziedziny specjalista od niepłacenia milionowych sum należnych podatków? 

Na naszej leśnej polanie najbardziej popularnym artystycznym zawodem są jednak malarze oraz poeci. Poetów pomińmy, bo ich twórczość zwyczajowo znana jest tylko najbliższej rodzinie. Zajmijmy się tym, z czym najczęściej mamy do czynienia - dziełami tworzonymi w przestrzeni publicznej. Uczeni twierdzą, że wartość sztuki nie leży w twórcy, lecz w jego dziełach. W naszym i nie tylko w naszym przypadku dochodzi trzecia cecha. Sądzę, że jest co najmniej równorzędna. Mam na myśli przelicznik złotówkowy. Nie ważne kto, co, jak i gdzie, ważne za ile. Niestety, tego rodzaju pogląd może najbardziej istotny byłby przy budowie kanalizacji albo nowego asfaltu, ale już niekoniecznie przy tego rodzaju zleceniu. I w tym miejscu leży pies pogrzebany. 

Kto teraz, po latach oceni, ile kosztował studencki plener plastyczny i jego wytwór w postaci drewnianych form przestrzennych? W tym przypadku tubylcy okazali się wyrozumiali w ocenie tego, co po sobie studenci zostawili, a znacznie surowsza w ocenie okazała się matka natura. Po upływie kilku lat pozostały w parku (bo to tam je ustawiono) po nich jedynie nadjedzone przez owady i grzyby ich nędzne resztki. Przyznajmy, że jest to niezwykle szczęśliwy zbieg okoliczności, bowiem środowisko oczyściło się samo. Problem w tym, że to wymagało czasu. 

Gorzej z elewacjami. Kilka lat temu, w zdecydowanej większości na nasze nieszczęście i do nas dotarła moda na murale, a ich ilość rośnie z roku na rok. I nie chodzi tu o ilość, ale o jakość. Tak naprawdę z tej dziedziny ulicznej sztuki doczekaliśmy się jedynego mistrzowskiego dzieła. Jest nim mural zatytułowany „miejski strażnik” umieszczony na szczycie kamienicy przy ul. Wyszyńskiego.

Był jednym z pierwszych. Od czasu jego powstania właściwie nic godnego uwagi – no może poza rowerzystą przebranym za Don Kichota pod ratuszem - się nie pojawiło. W takich okolicznościach wypada liczyć tylko na działanie czasu. Czy kurz i wyblakła farba upodobni do otoczenia naścienny wytwór? Problem w tym, że to zrobiono z niezmywalnej farby. Na destrukcyjną działalność natury, tak jak przy studenckiej twórczości, nie ma co liczyć. Ożywczych słonecznych promieni, wbrew temu co mówią o ociepleniu klimatu, raczej mniej niż więcej. Bardzo dawno temu takie kwestie regulowały coroczne wylewy Niezdobnej. Miasto zalewała woda sięgająca okapów. Teraz możemy liczyć co najwyżej na rzęsiste kwaśne deszcze.

W takich okolicznościach przyrody jest cicha nadzieja, że jako pierwszy zniknie ten uczyniony z „ekologicznych farb, które oczyszczają powietrze” (ul. Jana Pawła II). Jego znakiem szczególnym są niepowiązane ze sobą części ludzkiego ciała, w tym przypadku ręka, noga i wyłaniająca się zza gałęzi (kłania się ekologia) głowa dziecka.

Potem, ale już nie tak szybko nadejdzie czas na ulokowane na sąsiednim bloku dwie pstrokate scenki. A że przedstawione scenki mają dotyczyć miejsca, w którym jesteśmy, stąd znajome sylwetki miejskiej zabudowy i rzecz jasna jeziora. Dla podkreślania miejsca akcji może też być użyty w całej okazałości herb miasta. Sądząc z tematyki, miejscową specjalnością są podróże balonem lub motorówką. Artysta nieco jednak przesadził, zapominając o wodnym tramwaju, no i miejskich autobusach. Ta ostatnia pełna dramatyzmu scena nosi pewne przesłanie. Biorąc na pokład dobrze odżywione panie o wyraźnej nadwadze, pamiętać należy o ograniczonej wyporności łodzi. No chyba, że chodzi o promocję treściwych, pożywnych i smakowitych wyrobów sieciowej jadłodajni.  

Ponoć dzieło sztuki nie może istnieć bez odbiorcy. W tym przypadku odbiorców można liczyć w tysiącach, ale problem w tym, że nie ma dzieła sztuki. 

Jerzy Gasiul