Miejsce jak z obrazka

Trudno uwierzyć, że tak zapuszczone niegdyś miejsce z biegiem lat mogło się aż tak mocno zmienić. To był jeden z najbardziej zaniedbanych zakątków Szczecinka. Rozsypujące się ze starości i nigdy nieremontowane domy, zrujnowane ciasne podwórka z ogródkami na zapleczu, resztki murów, nikomu już niepotrzebnych ogrodzeń, opuszczone zabudowania i zrujnowane budynki gospodarcze…

Tak prezentowały się kiedyś ul. Winniczna z przyległościami, Reja, zaplecze pl. Winnicznego po dawnym targowisku, ul. Bagienna (zaplecze ul. Lipowej), a także ul. Browarowa, po której w mroku niepamięci zaginęła nawet jej nazwa.

Tak w 1976 roku prezentowało się podnóże Góry Winnicznej albo jak kto woli — Rynkowej Górki.

W tym czasie, kiedy ze wszystkich stron obfotografowywano nowe blokowiska, zieleńce i park, istniało także drugie oblicze miasta – właśnie takie jak na zdjęciu.

Po prawej, widziany od ściany szczytowej jeden z dwóch jednorodzinnych domów w zabudowie szeregowej. Pod jednym dachem mieściło się kilka mieszkań z niezależnymi wejściami. Zadeptane i rozjeżdżone klepisko z resztkami trawy, służyły tutejszym dzieciom jako plac zabaw. Gdzieś obok stały jakieś garaże z betonowych ogrodzeń i przysłonięty dorodnymi pokrzywami stary chlewik. Obrazu dopełniają resztki po płocie i stojący w jego cieniu rząd przepełnionych i cuchnących kubłów na śmieci.

Parterowe domy z poddaszem wybudowano najprawdopodobniej jeszcze na początku XX wieku  pracownikom pobliskiego browaru. Jeden z nich usytuowany był od strony ul. Kopernika. Od ulicy oddzielał go mikroskopijnej szerokości przydomowy ogródek. Ten drugi graniczył z dawnym targowiskiem.

To tutaj, tuż za progiem we wtorki i piątki tłoczyły się chłopskie furmanki ze zbożem, ziemniakami, a także żywcem.

 Jeszcze kilka lat przedtem, w tym miejscu znajdowało się targowisko - dokładniej część targowiska. Otóż, w skład rynku wchodziły dwa place oddzielone od siebie wąską „cieśniną” pomiędzy ul. M. Reja a północną pierzeją pl. Winnicznego. Jeden to dzisiejszy pl. Winniczny, po którym została już tylko nazwa i drugi w zakolu Rynkowej Górki.

W tej części z reguły handlowano zwierzętami (kury, gęsi, prosiaki, a nawet krowy), a także płodami rolnym. Handel odbywał się wprost z chłopskich furmanek. Po kilku godzinach na opustoszałym już placu tu i tam leżały resztki siana, słomy, a także to, co najbardziej dokuczliwe – końskie odchody. Za to wróble miały niebywałą ucztę. Trzeba przypomnieć, że w tamtym czasie wróble latały chmarami i był to najbardziej pospolity ptak, którego teraz szukać próżno nawet ze świecą.

Od niepamiętnych czasów południowy stok Rynkowej Górki służył także jako kopalnia piasku i żwiru. Jeszcze w okresie powojennym wybierano stąd piasek, ale chyba już nie całkiem legalnie. Piaszczysty stok był przede wszystkim wyśmienitym miejscem zabawy okolicznej dzieciarni. Nie było nic lepszego, jak skok z urwiska na leżące poniżej zwały piasku nie zawsze zakończony szczęśliwie. To jednak już bardzo odległa przeszłość…

W ostatnich latach swego istnienia, kiedy wokół jak grzyby po deszczu wyrastały nowe, spółdzielcze bloki, stare domy jak i ich najbliższe otoczenie były wyjątkowo zaniedbane. Przyczyna? To były mieszkania komunalne. [aktualizacja]

Po publikacji artykułu, od naszego Czytelnika otrzymaliśmy zdjęcie budynku nr 6 niegdyś przy ul. Kopernika (wcześniej ul. Browarowa). Dzisiaj w tym miejscu jest blok mieszkalny. Autor zdjęcia wspomina, że właśnie tam w  1975 roku, jego ojciec dostał przydział na mieszkanie z zakładu pracy. Każde mieszkanie miało przydzielone swój ogródek.

- wspomina Czytelnik.

Po wykwaterowaniu mieszkańców kompletnie zdewastowane domy jakoś tak od listopada 1991 roku zaczęto powoli, ale metodycznie rozbierać.

Dzisiaj w ich miejscu jest sterylnie utrzymane osiedle mieszkaniowe. W miejscu dawnych wykrotów, zielska, zrytego i piaszczystego stoku - wypielęgnowane trawniki, krzewy, drogi, parkingi, garaże i chodniki.

 Jedyną, pochodzącą z tamtego czasu budowlą, jest górujący ponad dachami maszt przekaźnika telefonii komórkowej. Pierwotnie służył do zupełnie do innych celów. Tamten niewiele przypominał ten współczesny – chodzi o zawieszone 41 metrów ponad przyległym terenem urządzenia nadawcze.

 Kratowy maszt powstał za czasów, kiedy naczelnikiem miasta został (było to w 1976 r.) Józef Kowalczyk. To właśnie wtedy powstał komitet budowy przekaźnika drugiego programu TVP. Wszystko dlatego, że sygnał z Gołogóry do nas nie docierał. Trzeba było radzić sobie samemu. Wyszło w miarę tanio, ponieważ na ten cel zaadaptowano słup wysokiego napięcia z wmontowaną na jego szczycie platformą. Wprawdzie piękne to to nie było, ale każdy był zadowolony.

Potem przez kolejne lata na górce nic się  już nie działo. Dziś w tym samym miejscu wiszą systemy antenowe przekazujące m.in. kilka programów TVP nadawanych już w wersji cyfrowej i aż trudno uwierzyć w jego tak skromny początek.

Obecnie w miejscu domów pracowników browaru znajduje się oznaczony numerem dziewięć, pięcioklatkowy blok z elewacją w kolorze ugru i brązu. Blok oddano do użytku w listopadzie 1992 roku. Był to pierwszy budynek dopiero co powstałej Spółdzielni Mieszkaniowej „Pojezierze”.

To właśnie za przyczyną tej spółdzielni, u podnóża Rynkowej Górki we wrześniu 2007 oddano do użytku pierwsze w  Szczecinku zamknięte mini osiedle.

W jego skład wchodzą dwa, kryte czarną dachówką budynki. Od otoczenia dzieli je solidny płot i nie mniej solidna, rozsuwana brama. Do domów przynależy też stromy stok. Porasta na nim równo wykoszona trawa i wypielęgnowane krzewy.

Jerzy Gasiul