“Zdobycie Neustettin". Wykład w muzeum

Niemiecki Neustettin został zdobyty przez oddziały Armii Czerwonej 27 lutego 1945 r. w godzinach wieczornych. Jak co roku, jest to idealny czas na przypomnienie wydarzeń, jakie wówczas rozegrały się na “naszej” ziemi. We wtorek w Muzeum Regionalnym w Szczecinku odbył się wykład na temat zdobycia Neustettin, który poprowadził Mateusz Zacharewicz.

- Dokładnie dziś przypada kolejna rocznica walk o Szczecinek. Walk Armii Radzieckiej o Neustettin. Powróćmy do tych dramatycznych wydarzeń, które zmieniły nie tylko nazwę naszego miasta, ale i historię tego miejsca - powiedział otwierając wykład dyrektor Muzeum Regionalnego Irek Markanicz.

Prowadzący mówił słuchaczom między innymi o przygotowaniach III Rzeszy do natarcia Armii Czerwonej, gdy front wschodni był już naprawdę blisko miasta, które na początku 1945 roku liczyło blisko 19 tysięcy mieszkańców. O linii umocnień Wału Pomorskiego, schronach, które na Pomorzu zaczęto budować w latach 30-tych XX. wieku. Wspomniał także już o polskim Szczecinku po roku 1945.

Budowę schronów i bunkrów rozpoczęto od prac kartograficznych i geodezyjnych. Neustettin był bardzo ważnym strategicznie miejscem, punktem oporu na Pomorzu Zachodnim. W mieście jednym z miejsc, gdzie miała się odbyć jedna z największych bitew, miał był dworzec kolejowy.
Mateusz Zacharewicz podczas swojego wykładu wspomniał o ewakuacjach z miasta. 30 stycznia 1945 roku miejsce miała decyzja dotycząca opuszczenia miasta przez pierwszych mieszkańców.

- Władze miasta podjęły decyzję o fali ewakuacji i rzeczywiście z dworca kolejowego pociągi wyjeżdżały najczęściej w kierunku Hamburga czy Berlina. Początkowo ewakuacja skupiała się na ludności najstarszej z dziećmi. Z czasem ewakuowano pozostałych mieszkańców

Były dwa główne punkty oporu: dworzec główny i cmentarz na Wzgórzu Wisielców, a miasto było silnie zablokowane barykadami z dębowych pni.
- W drugiej połowie lutego władze niemieckie podjęły decyzję o tym, żeby kruszyć lód na Streitzigsee (dzisiejsze jezioro Trzesiecko). I rzeczywiście już mieszkańcy słyszeli pierwsze wybuchy. Początkowo myśleli, że są to wybuchy, które idą już wraz z frontem, jednak robili to Niemcy przy użyciu ludności, która zamieszkiwała Neustettin i najbliższe okolice, żeby zablokować dojście od strony południowej i zachodniej żołnierzom rosyjskim.

4 lutego obronę miasta powierzono pułkownikowi Oberstowi Koppowi, który przeorganizował mieszkańców. - Kopp rozpoczął silne przygotowania do obrony samego miasta. Powstał szereg pierścieni wałów przeciwczołgowych i zapór o długości około 40 kilometrów.

Blisko 800 żołnierzy postanowiło ewakuować się z oblężonej Piły. Kierowali się w miejsce koncentracji - najpierw tym miejscem był Białogard, później Kołobrzeg, po czym na kilka dni przed samą bitwą doszli do Neustettin.
- Na kilka godzin przed samym atakiem 32. Smoleńskiej Dywizji Kawalerii Gwardii, przez Szczecinek przechodziły oddziały 33. Dywizji Charlemagne. Niemcy myśleli, że nie będzie długich walk - słyszeli zebrani na sali. - W nocy, około godziny 1-szej, zarządzono ewakuację artylerii Charlemagne, która jechała na północ do Białogardu. Wystawiła ona na dworcu pociąg pancerny, który miał za zadanie jak najdłużej utrzymywać odstęp czerwonoarmistów od miasta Neustettin  i dopiero jak ten pociąg odjechał, dworzec kolejowy po kilku godzinach został zajęty - dodał Mateusz Zacharewicz.

Chętni do wysłuchania historii zdobycia miasta mogli posłuchać informacji na temat ostatniej ewakuacji 27 lutego 1945 r., o wyruszającej z Sitna w stronę miasta 32. Smoleńskiej Dywizji Kawalerii Gwardii. Po ostatniej ewakuacji, około południa, cała dywizja już była w Neustettin. Mateusz Zacharewicz powiedział również o zniszczeniach po walkach. A tych wcale nie było tak dużo, jakby się mogło wydawać.
- 27 lutego, około godziny 17, dzwony Kościoła Mariackiego oznajmiły, że miasto zostało zajęte - mówił prowadzący wykład.

Mateusz Zacharewicz opowiedział na koniec również już o polskim Szczecinku po 1945 roku i o powstaniu pomnika w kształcie czworobocznego obelisku. 
- 28 lutego miejsce miała salwa na Placu Czerwonym. Jedna z ulic w mieście (po dekomunizacji ul. Warcisława IV) została błędnie właśnie nazwana. Przez tą pomyłkę, przez cały czas po roku 1945 świętowaliśmy zdobycie miasta nie tego dnia, co trzeba.

Patryk Witczuk