Stary Szczecinek: Budynek przy Bahnhofstraße

artykuł ukazał się 16 kwietnia w tygodniku Temat

Jeśli wierzyć odręcznie napisanej dacie, zdjęcie pochodzi z 1937 roku. Nawet gdyby była w tym nieścisłość, to z pewnością bardzo drobna. W każdym razie tak właśnie w drugiej połowie lat 30. ubiegłego wieku prezentowała się Bahnhofstraße, po zakończeniu wojny nazwana początkowo ul. Kolejową a potem i tak zostało do dzisiaj - ul. 28 Lutego. Dlaczego dotychczasową nazwę zmieniono upamiętniając w ten sposób ostatni dzień lutego, trudno pojąć. Data jest ahistoryczna ponieważ miasto zostało zdobyte 27 lutego i w tym też dniu wysłano meldunek do Moskwy. Jeśli pomysłodawcy chodziło o upamiętnienie... salutu w Moskwie na cześć zwycięzców, a to jej nazwa jest jak najbardziej słuszna. Dodam, że tego rodzaju należny hołd „pogromcom faszyzmu” (chodzi o nazewnictwo ulic) zwielokrotniono zamieniając nazwę ul. Limanowskiego na 5 Grudnia – to dzień uchwalenia sowieckiej konstytucji. Oprócz tego jedną z najważniejszych w mieście ulic nazwano ul. J. Stalina (dz. ul. Boh. Warszawy) zaś drugą nie mniej ważną – to dz. ul. Wyszyńskiego - samego marszałka G. Żukowa. Do niemalże rangi symbolicznej urasta i to, że ul. Żukowa z ul. Stalina łączyła ul. 9 Maja. W tym przypadku chodzi o datę podpisania kapitulacji Niemiec. Czynność tę zainscenizowano specjalnie na rozkaz samego generalissimusa po raz wtóry jako, że tak naprawdę Niemcy skapitulowały 8 maja 1945 r. 

Wracajmy jednak na ul. Kolejową. Tak nazwę ulicy pamiętają już tylko najstarsi mieszkańcy. Przed wojną właśnie przy tej ulicy w niewielkiej odległości, mieściły się trzy bardzo ważne urzędy – dyrekcja kolei – to siedziba dzisiejszej przychodni, Urząd Finansowy, w którym obecnie znajduje się Starostwo Powiatowe oraz Urząd Katastralny do niedawna Powiatowa Komenda Policji. Urząd Katastralny to nic innego jak ewidencja gruntów i budynków. Wprawdzie nie płacimy (jeszcze) podatków od wartości nieruchomości (podatek katastralny), niemniej taką rolę dzisiaj pełnią ulokowane w urzędach wydziały gospodarki gruntowej lub geodezji i nieruchomości. 

Obiekt, którego ściany zewnętrzne oraz stropy zachowały się do dzisiaj w doskonałym stanie, powstał najprawdopodobniej pomiędzy 1930 a 1932 rokiem. Do tego czasu w tym miejscu rozciągały się nieużytki. Modernistyczna architektura pozbawiona na elewacji jakichkolwiek elementów ozdobnych, nawiązuje do modnego w tamtym czasie stylu. Jego rozkwit miał miejsce właśnie w tym czasie. Zgodnie z jego doktryną uważano, że podstawowym zadaniem architektury są rozwiązania funkcjonalne i nowoczesna forma. W tym stylu, oprócz kilkunastu budynków mieszkalnych dla wojska, wybudowano m.in. siedzibę Urzędu Finansowego (ul. 28 Lutego) oraz miejskiej kasy (do niedawna budynek PKO) przy ul. 1 Maja. 

Na poziomie parteru oś czterokondygnacyjnego budynku została zaakcentowana jedynie poprzez duże wejście z szerokimi, ujętymi w murki i balustrady – schody. Dodatkowo nad wejściem, na centralnym miejscu oprócz nazwy urzędu, umieszczono płaskorzeźbę najprawdopodobniej z godłem państwa niemieckiego. Uwagę zwracają również umieszczone na poziomie piwnic od strony podwórza garaże, a także mocno przeszklona klatka schodowa. 

W polskim już Szczecinku w gmachu ulokowała się powiatowa komenda MO oraz UB. W 1956 roku w całym kraju po likwidacji Urzędów Bezpieczeństwa Publicznego (w Szczecinku takowy był również przy ul. Kościuszki) przy komendach milicji utworzono stanowiska zastępcy komendanta MO ds. Służby Bezpieczeństwa. Pomieszczenia SB rozmieszczone zostały od strony wschodniej na drugim piętrze. W jednym z pokoi znajdowało się pomieszczenie specjalnego przeznaczenia. Prowadziły do niego dziesiątki kabli telefonicznych umożliwiające podsłuchiwanie i nagrywanie rozmów telefonicznych. W tym celu doprowadzono nawet z pobliskiej centrali telefonicznej (z pl. Przyjaźni) specjalne łącza. Ponurą sławą cieszył się tzw. milicyjny dołek, czyli zaadaptowana na areszt piwnica. Największa cela  przeznaczona została na cztery osoby, a najmniejsza to bezokienny karcer o szerokości ok. 1 m. Przez długie lata właśnie w komendzie MO na parterze mieścił się dział zajmujący wydawaniem dowodów osobistych oraz paszportów. 

W kwietniu 1990 roku milicja stałą się policją. W maju tego samego roku rozwiązano SB. W lipcu 2013 roku policja otrzymała, wybudowany od podstaw, nowoczesny obiekt przy ul. Polnej. Od tego też czasu Starostwo Powiatowe szukało chętnego na kupno wysłużonego już gmachu. Wyceniono go najpierw na 3 mln zł. Mimo wielokrotnie powtarzanych przetargów, chętnych nie było. Nabywca znalazł się dopiero w marcu 2015 roku, kupując go za 1,3 mln zł. Nowy właściciel, zachowując dotychczasową elewację, zamierza budynek w całości zaadaptować na mieszkania. 

Jerzy Gasiul