Dokumenty Referatu Urzędu Bezpieczeństwa w Szczecinku.

Założenia wykreśliła już w pierwszych latach po wojnie Julia Brystigier (zwana też „Krwawą Luną”) pierwsza dyrektorka Departamentu V MBP.

Do 1947 roku pośród polskich komunistów dominowała jeszcze postawa pragmatyczna. Przykładem tego jest choćby udział Bieruta w procesji Bożego Ciała. W kolejnych latach aparat bezpieczeństwa rozpoczął już wobec Kościoła bezwzględną wojnę. Wzorem Związku Sowieckiego jej celem było z całkowite wyeliminowanie religii z życia społecznego.

Z historii wiemy, że apogeum wytoczonej polskim katolikom wojny nastąpiło wraz z aresztowaniem kardynała Stefana Wyszyńskiego. Po krwawym spacyfikowaniu przez Cyrankiewicza w czerwcu 1956 robotniczych protestów w Poznaniu, a następnie dojściu do władzy Gomułki (21 października) zarządzono zerwanie z dotychczasowymi metodami sprawowania władzy.

Ponieważ z natury rzeczy komuniści nigdy żadnych umów nie dotrzymywali, „odwilż” zakończyła się praktycznie już po roku. Wprawdzie w tym czasie zreformowano również Służbę Bezpieczeństwa, ale bardzo często w jej składzie znaleźli się dawni funkcjonariusze MBP. Cele i zadania pozostały.

Jak ten okres wyglądał na terenie naszego powiatu, możemy się dzisiaj dowiedzieć z dokumentów zachowanych w IPN Szczecin. Sięgnijmy zatem po opasłą teczkę zatytułowaną „Raporty, wyciągi, plany pracy oraz sprawozdania z przeprowadzonych kontroli Referatu SB KPMO w Szczecinku za lata 1959 – 1973.

Ściśle tajny raport sporządzono 10 września 1959 r. Został zatytułowany „Raport z przeprowadzonej kontroli spraw i zagadnienia kleru w powiecie szczecineckim”.

Pod obszernym sprawozdaniem napisanym specyficznym żargonem, widnie podpis st. oficera operacyjnego Józefa Magiery. Na wstępie ujęto podstawowe zagadnienia, którymi powinien zająć się tutejszy Referat Służby Bezpieczeństwa a są to m.in.: pozycja i rozmieszczenie kleru postępowego (tak określano tzw. księży patriotów oraz tajnych współpracowników – dop. red.), jego obecny stosunek do władzy ludowej i hierarchii kościelnej tarcia, które były wykorzystywane do pracy operacyjnej.

Rozpracować i ukarać

Sprawa ewidencyjno - obserwacyjna na ks. Kupczak Jana z Łubowa złożona 14 XI 1957 r. za to, że notowano z jego strony wrogie wystąpienia oraz utrzymywanie nierozeznanego kontaktu z osobnikiem zamieszkałym w Anglii. Brak notatek z większości kazań.

(...) Oświadczenie Michalak Wiesławy mówiące o tym, że jej matka Michalak Wiktoria od 1953 r. pracuje jako robotnica fizyczna u ks. Kupczaka za co otrzymuje wynagrodzenie 150 zł miesięcznie plus obiady.

W sprawie Michalak Wiktorii należy niezwłocznie powiadomić Inspektorat Pracy o wynagrodzeniu jakie otrzymuje. Powiadomić Zakład Ubezpieczeń Społecznych o nieubezpieczeniu przez księdza Kupczaka Michalak Wiktorii. Wpłynąć na w/w Zakład, by domagał się opłaty ubezpieczenia za przepracowany przez nią okres pracy.

W zawiązku z tym, że oficjalne wyjaśnienia handlu dolarami – o to posądzano proboszcza – nie dało wyników pozytywnych, przystąpić do operacyjnego wyjaśnienia handlu dolarami.

Po operacyjnym ustaleniu osób, które powyższą sprawę wyjaśnią i potwierdzą w porozumieniu ze Służbą Mundurową sprawę skierować do Prokuratora. O nałożonej (nieczytelne słowo – dop. red.) powiadomić Wydział Spraw Wewnętrznych (chodzi o wydział w Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, którego urzędnicy ściśle współpracowali ze służba bezpieczeństwa – dop. red.) który za powyższe powinien księdza ukarać w trybie karno-skarbowym.

Ponieważ referat w Szczecinku nie posiada agentury, w związku z czym należy z ustalonego otoczenia ks. Kupczaka zwerbować agenturę zdolną do jego rozpracowania (...) względnie zwerbować informatora do kontroli kazań głoszonych przez w/w.

Powiadomić Wydział

Sprawa ewidencyjno - obserwacyjna ks. Mieczysława Palczyńskiego z Wierzchowa. Założono ją 27 września 1955 r.

Podstawą do założenia sprawy było jego wrogie wystąpienia. Za 1959 r. uzyskano 10 notatek do sprawy mówiących ogólnie o księdzu i jego działalności, o aktywie katolickim i działalności komitetu parafialnego oraz dwa doniesienia inf. ps. „333”.

Agentury do sprawy nie ma. Niektóre notatki nie są należycie wykorzystane a mianowicie mówiące o pobiciu dzieci na nauce religii w 1958 r. i druga notatka dotyczące nielegalnej zbiórki w wyniku, której zebrano dla księdza 8500 zł.

Wnioski (...) Po potwierdzeniu bicia przez w/w dzieci na nauce religii powiadomić o powyższym Inspektorat Szkolny i wnioskować by cofnął zezwolenie na nauczanie religii w szkole oraz sprawę skierować do Prokuratora. Za urządzenie nielegalnej zbiórki powiadomić wydział Spraw Wewnętrznych by za powyższe go ukarał.

Osoba wybitnie reakcyjna

Sprawa ks. ewidencyjno - obserwacyjna Jan Głażewski założona 3 X 1957 r. Ksiądz Głażewski jest osobą wybitnie reakcyjną, notowano z jego strony systematycznie wrogie wystąpienia miedzy innymi w latach 1957 – 58 imiennie wygłaszał z ambony ludzi żyjących bez ślubu kościelnego, straszył biciem karami kościelnymi osoby nieuczęszczające do kościoła twierdził, że pokoju nigdy nie będzie na świecie itp.

Według ostatnich danych w/w nagrywa na taśmę magnetofonową audycje radia zagranicznego, które następnie odtwarza swym znajomym. Do sprawy tej pozostało szereg doniesień z bieżącym roku inf. ps. „Józef” zwerbowany w lutym 1959 r. do rozpracowana ks. Głażewskiego.

W doniesieniach jest o przebiegu wizytacji dokonanej przez biskupa Plutę przygotowaniach do powitania, o aktywie kościelnym oraz wygłaszanie z ambony ludzi żyjących bez ślubu kościelnego. Materiały powyższe nie zostały potwierdzone.

Wnioski: Wykorzystać wszechstronnie inf. ps. „Józef” do rozpracowania księdza (...) Kazania z okazji ważniejszych uroczystości parafialnych nagrywać na minifon. Wyjaśnić w jakim celu nagrywa on audycje radia zagranicznego i w wypadku ustalenia że w/w audycję przekazuje innym osobom potwierdzić i skierować do Prokuratora.

Nawiązano kontakt poufny

Sprawa ewidencyjno - obserwacyjna na księdza Grzebalskiego Stanisława z Grzmiącej podejrzanego o sianie wrogiej propagandy z ambony.

(...) Uzyskano kilka notatek i doniesień od inf. ps. „Józef” i „M” w których nie ma mowy o jego wrogich wystąpieniach.

Z księdzem Grzebalskim w ostatnim okresie nawiązano kontakt poufny i od tego okresu nastąpiła u niego zamiana postępowania. Mianowicie zaniechał wrogiej działalności politycznej. Podczas rozmów daje on do zrozumienia, że będzie współpracował z naszym organami o ile nasza służba wystara mu się o obniżenie podatku i spowoduje dalsze jego zatrudnienie w szkole w charakterze nauczyciela religii.

Ks. Grzebalski w czerwcu br. miał sprawę w Sądzie Powiatowym za bicie dzieci na nauce religii w wyniku, której został ukarany 300 zł grzywną.

Natomiast komendant posterunku MO w Grzmiącej również został ukarany 300 zł grzywną przez tenże sąd za to, że dziecko w/w nie stawiło się na rozprawę jako świadek. (...)

Wnioski: Nadal utrzymywać z ks. Grzebalskim kontakt poufny, co przyczyni się do dalszej jego neutralizacji zamarzając do stopniowego pozyskania go do współpracy. Kontrolować jego działalność o wrogie wypowiedzi dokumentować.

Wykorzystać jego zatarg z ks. Głażewskim dla celów operacyjnych a szczególności do rozpracowania ks. Głażewskiego.

Agentura

Informator ps. „Józef” (...) jest cenna jednostką posiada dobre dotarcie do w/w i większość materiałów dotyczy tegoż księdza.

Informator ps. „Ewa” podjęty na łączność dnia 26 II 1959 r. Informator ten ma dotarcie do kleru w Szczecinku szczególnie do księdza Zawory i aktywu wywodzącego się z chóru kościelnego.

Informator ten uchyla się od współpracy prowadzonej w dotychczasowej formie, natomiast chce pracować jako wywiadowca zawodowy oraz żąda, by mu płacić za powyższe normalne wynagrodzenie. Informator ten ważniejszych materiałów nie dał, a większość doniesień za ogólne. Ponieważ inf. ps. „Ewa” kategorycznie żąda wynagrodzenia stałego za współpracę, a nie chce współpracować bezinteresownie, należy zaniechać dalszej współpracy i wyeliminować go z sieci agenturalnej. Informator ps. „Satyr” podjęty na kontakt dn. 5 V 1959 r. od tego okresu otrzymano doniesienia (...) o młodzieży w harcerstwie na terenie Szczecinka.

O tamtejszym klerze nic istotnego dotychczas nie podał, może być wykorzystywany do dalszej pracy do obserwacji ks. dziekana Zawady w Czaplinku. Celowym jest ażeby opracowany plan wprowadzenia tegoż informatora do środowiska klerykalnego a szczególnie by zbliżył się do dziekana Zawady (...)

Informator ps. „Tarzan” podjęty na łączność (...) 1957 r. wykorzystywany jest do młodzieży w Szczecinku oraz w sporadycznych wypadkach do kontroli kazań. Za 1959 r. ogółem uzyskano od niego siedem doniesień o treści ogólno-informacyjnej.

Od lipca przebywa na trzymiesięcznym szkoleniu wojskowym. Z informatorem tym należy nadal pracować opracowując plan wprowadzenia go pod ks. dziekana Zaworę ze Szczecinka i pozostałych księży, gdyż takie możliwości posiada.

Stan kadrowy wpływa ujemnie

W tym czasie w miejscowej placówce SB pracowała pięciu funkcjonariuszy byli to: zastępca komendanta Powiatowego KPMO por. Leonard Wilim, starszy of. operacyjny ppor. Józef Chęciński, oficer operacyjny – ppor J. Rokowski, oficer operacyjny kpr. J. Wnukowski, podoficer techniki operacyjnej - J. Lojek.

Funkcjonariusz przeprowadzający inspekcję raportuje: Powyższy stan kadrowy wpłynął bardzo ujemnie na poziom pracy operacyjnej w Referacie. Ujemny wpływ na pracę operacyjną miał niewątpliwie też fakt niewłaściwej postawy dotychczasowego Zastępcy Komendanta Powiatowego do Spraw Bezpieczeństwa por. Wilima, który swym postępowaniem nie przyczynił się do mobilizacji podległych mu oficerów operacyjnych, a wręcz przeciwnie jego zachowanie wpłynęło deprawująco na poszczególnych pracowników operacyjnych.

Inspekcja nie precyzuje na czym owa ujemna postawa polegała. Stan sieci tajnych współpracowników wynosił 15 t.w., lokali kontaktowych – 3.

Na ogólną ilość 15 t.w. w tylko 3 t.w. było na łączności, pozostałych 12 z chwilą przeniesienia i zwolnienia oficerów operacyjnych pozostaje bez łączności. Pracownicy Referatu aktualnie posiadają 3 kandydatów na tajnych współpracowników.

Wroga działalność kleru

W punkcie dotyczącym „wrogiej działalności kleru katolickiego czytamy:

Wnioski dotyczące rozeznana punktu katechetycznego prowadzonego przez siostry zakonne (chodzi o siostry Niepokalanki – dop. red.) w Szczecinku, punktu misyjnego prowadzonego przez zgromadzenie Redemptorystów oraz ich pracy dewocyjno – społecznej nie zostały wykonane.

Przyczyną powyższego jest brak możliwości dotarcia do tychże zakonów. Wiadomym jest, że zakonnice w Szczecinku prócz prowadzenia nauki religii dla młodzieży szkolnej oraz kursów katechetek /w swoim budynku/ również prowadzą działalność charytatywną.

(...) Bliższych form pracy nie ujawniono. Wniosek odnośnie realizowania zaleceń w kwestii ustalenia form pracy kleru na odcinku krucjaty wstrzemięźliwości oraz organizowania kursów przedmałżeńskich (...) ustalono, że krucjata wstrzemięźliwości była organizowana w Szczecinku i Okonku. Po zebraniu odpowiednich dokumentów sprawy skierowano do Wydziału Spraw Wewnętrznych Powiatowej Rady Narodowej i Wydziału Spraw Wewnętrznych WRN.

Od zaraz należy przeanalizować i ustalić fakty organizowania kursów przedmałżeńskich we wszystkich parafiach. W wyniku ujawnienia, dokumentować i przekazywać do KKA /zgodnie z poleceniem Kurii kursy takie odbywać się będą w maju po nabożeństwach „majowych”. Zgodnie z wnioskiem materiały dotyczące PAX wyłączono z teczki zagadnieniowej.

(...) Do sprawy operacyjnej obserwacji (...) na księdza Lisa Jana nie wykonano zaleceń odnośnie opracowania planu operacyjnego przedsięwzięć (..) Sprawę prowadzić nadal.

Sprawa operacyjnej obserwacji (...) księdza Głazowskiego Jana. Wniosek odnośnie pozyskania drugiego tajnego współpracownika nie został wykonany. Według wyjaśnień por. Wilima wytypowanie i pozostanie nowego tajnego współpracownika jest niecelowe z uwagi na dobre dotarcie t.w. ps. „Józef”. Z drugiej strony brak kandydata na odpowiednim poziomie ogólnym i intelektualnym.

Sprawa operacyjnej obserwacji (...) księdza dziekana Zawadę Bernarda. Mimo zaleceń Wydziału III aktywnej realizacji planu operacyjnych przedsięwzięć (...) nie był w całości realizowany. W sprawie tej jedynie wykorzystano tajnego współpracownika ps. „Satyr” i kontakt obyw. ZJ. Pozostałe przedsięwzięcia (...) nie zrealizowano.

Występuje oficjalnie bądź nieoficjalnie przeciwko zarządzeniom państwowym. Jest fanatycznie gorliwym wykonawcą poleceń władz kościelnych. (...) W sprawę wytypowany jest t.w. „Satyr”, który jednak nie posada bezpośredniego dotarcia do figuranta.

(...) Jest to jeden z najaktywniejszych księży w dekanacie, jeśli chodzi o prowadzenie pracy duszpasterskiej. Materiały wskazują, ze figurant jest zdecydowanym wrogiem komunizmu. Faktycznie wykonuje zarządzenia władz kościelnych za co wyniesiony został do godności szambelana papieskiego. W sprawie opracowano plan przedsięwzięć operacyjnych. (...) Do figuranta obecnie nie ma bezpośredniego dotarcia, wykorzystywany jest t.w. „Tarzan”.

Sprawa operacyjnej obserwacji (...) ob. Świtały Stanisława aktywistę klerykalnego. (...) Posiadane materiały wskazują na lojalne zachowanie się figuranta. W tej sytuacji należy pogłębić posiadane materiały i o ile będą wskazywać na pozytywne zachowanie się, zaniechać dalszej obserwacji.

Wnioski odnośnie księdza Osipowicza Alfreda zostały wykonane. W wyniku przeprowadzanej w wymienionym rozmowy (...) zorientowano się, że ksiądz O.A. nie wyraża zgody na współpracę. Zgodnie z wnioskami materiały odnośnie ks. Handerek Ant. I Laskiewicz Jana przesłano do kompetentnych jednostek Służby Bezpieczeństwa.

(...) Wnioski dot. ks. Dąbrowa Jerzego wykonano połowicznie. Wymienionego opracowano i zarejestrowano w Wydziale „C”. Jednak dotychczas z wymienionym nie przeprowadzono rozmowy z której można by się zorientować czy zgodzi się na współpracę. W tej sytuacji uważam za celowe przeprowadzanie rozmowy przedpozyskaniowej

(...) Sprawa (...) na ob. Świtała Stanisława – aktywista klerykalny, kierownik szkoły w Mieszałkach podejrzewany był o prowadzenie wrogiej działalności. (...) W materiałach nie ma konkretnych faktów, że jest on klerykałem.

Wystawił jasełka

Wysocki Jan proboszcz parafii Barwice na przybył w roku 1959. Należy nadmienić, że w/w był wykorzystywany jako t. współpracownik do roku 1956, lecz nie przekazywał żadnych materiałów a w zawiązku z tym został wyeliminowany. Po objęciu parafii w Barwicach przystąpił do organizowania działalności kulturalno - dewocyjnej. Jak np. wystawienie „Jasełka” bez zgody władz administracyjnych przeprowadził dwie zbiórki pieniężne również bez zezwolenia.

Wrogiej antypaństwowej działalności nie prowadzi. Z materiałów wynika również, że w okresie poprzednim /do 1956 r./ zaangażowany był do działalności postępowej księży przy OKK przy ZBOWiD.

Wnioski: (...) Poprzez Wydział III poinformować Sekretarza Koła Księży Caritas o tym, że w/w w okresie poprzednim brał udział w zebraniach księży postępowych.

Gorliwy wykonawca

Osipowicz Alfred proboszcz parafii Łubowo przybył z powiatu Gorzów Wlkp. w czerwcu 1960 r. W okresie poprzednim pełnił funkcje proboszcza w pow. Wałcz oraz przez pewien okres p.o. rektora Małego Seminarium Duchownego w Słupsku. W tym czasie był opracowywany jako kandydat na t.w. gdzie przeprowadzono z nim rozmowy.

(...) Nie ustalono, by był wrogo ustosunkowany do PRL. Jest jednak gorliwym wykonawcą zrządzeń władz kościelnych jeśli chodzi o prace duszpasterska. W dniu 21 IX 60 r. z w/w przeprowadzono został kolejna rozmowa, lecz ze względu na krótki jej przebieg trudno ocenić jego ewentualne możliwości pozyskania, niemniej do dalszej wizyty ustosunkował się pozytywne.

Handerak Antoni ks. kapelan w szpitalu powiatowym. Materiały znajdujące się w teczce charakteryzują ogólną jego działalność. Był w opracowaniu jako kandydat, obecnie wymeldował się do powiatu Nowy Trag.

Wyświetlał przeźrocza

(...) Sulej Michał – wikary w parafii Szczecinek poprzednio przebywał w powiecie Choszczno przybył do Szczecinka we wrześniu 1960 r. Jest to ksiądz młody wyświęcony w 1958 r. Jak wynika z posiadanych materiałów przebywając na poprzedniej parafii zorganizował wyświetlanie filmu przeźrocza dla dzieci szkolnych bez zezwolenia odpowiednich władz w zawiązku z tą sprawą była przeprowadzona z nim rozmowa podczas której pozytywnie ustosunkował się do prac SB.

(...) Z całości materiałów wynika, że ks. Sulej nie jest wrogo ustosunkowany do PRL . Niektóre jego niezgodne posunięcia na odcinku pracy dewocyjno – społecznej niewątpliwie wypływają z małego doświadczenia życiowego.

Wnioski: Zarejestrować w wydz. III jako kandydata na t.w. (...)Wytypowanie jest celowe, gdyż pracuje on jako wikariusz u figuranta sprawy ks. Zawory Piotra . Po pozyskaniu może przekazywać nam informacje o prowadzeniu wrogiej działalności przez ks. Zaworę.

(...) T.w. „M” ksiądz emeryt zaangażowany w pracach Koła Księży Caritas nie posiada dotarcia do kleru reakcyjnego. Ostatnio jest chory, nigdzie nie wyjeżdża. – Wniosek t.w. „M” należy wyeliminować, teczkę personalną pracy założyć w archiwum Wydziału III.

Więzienie za nauczanie

Pismo z nagłówkiem „ściśle tajne” tutejszego referatu SB do naczelnika Wydziału III Komendy Wojewódzkiej MO w Koszalinie z 28 stycznia 1959 r.

(...) Komunikuję, iż na terenie powiatu szczecineckiego w ostatnim czasie odbyła się tylko jedna sprawa sądowa przeciwko ks. Grzybalskiemu Stanisławowi proboszczowi parafii Grzmiąca o to, że dopuścił się bicia ucznia podczas nauczania religii w szkole podstawowej.

(...) Rozprawa odbyła się 30.06.59 r. W sierpniu br. Kolegium Orzekające PRN w Szczecinku zwróciło się do więzienia w Szczecinku o osadzenie kleryka Dobrowolskiego Wiesława w więzieniu, gdyż nie wpłacił w terminie grzywny, którą został ukarany. Do chwili obecnej nie został osadzony w więzieniu, gdyż wybył z naszego terenu do m. Ląd n/Wartą i tam ponownie zwrócono się o jego doprowadzenie.

Wymieniony został ukarany na sumę 800 zł za nielegalne nauczanie religii w domu prywatnym. Innych wypadków karania księży sądownie na terenie naszego powiatu nie było. (...) Podpis zastępcy Komendanta ds. SB por. Wilim

Statystyka

Z pisma wysłanego 9 marca 1960 r. do KWMO w Koszalinie:

Na terenie powiatu szczecineckiego znajduje się 14 parafii, w których istnieją dwa kursy prowadzone przez zakonnice. W miejscowości Szczecinek SS „Niepokalanki” prowadzą kurs szkolenia katechetek (...) Ogółem ujawniono w terenie powiatu następującą ilość organizacji katolickich; Koła ministrantów 14 członków około 150, Koła Żywego Różańca męskie i żeńskie – 38, członków około 500, chóry kościelne - członków około 100, bractwo zakonu św. Franciszka – 3 członków około 110, komitety kościelne – 14 członków około 70.

Pozdrawia go w sposób religijny

Obszerny fragment dość osobliwego pisma z 22 czerwca 1960 r. z nagłówkiem „ściśle tajne” skierowanego do tutejszego SB prze Komendę Powiatową MO w Drawsku Pom.

Posiadamy informację, że proboszcz parafii Kluczewo pow. Szczecinek ks. Wyścielik Alojzy naucza religii w szkole w Nowym Worowie w sposób prowokacyjny zachowuje się do kierownika tamtejszej szkoły. Członka PZPR tow. Zeznickiego. Wyścielik wiedząc o tym, że kierownik szkoły Zeznicki jest członkiem partii i ateistą, w publicznych miejscach pozdrawia go w sposób religijny. (...) takie postępowanie odbija się w sposób niekorzystny dal tow. Zeznickiego jako kierownika szkoły i może doprowadzić do poważnego zaostrzenia stosunków nawet wśród nauczycielstwa tamt. szkoły (...)

Poniżej znajduje się odręczne polecenie skierowane do por. Magiery, aby ten udał się do Nowego Worowa i wyjaśnił zachowanie się księdza a ponadto cyt: rozeznać formy i sposoby stosowanych szykan (sic!) w stosunku do kierownika szkoły (...).

Wytypować i pozyskać

Plan pracy Referatu Służby Bezpieczeństwa na lata 1969-1970 z 14 (nieczytelny miesiąc) 1969 r. z nagłówkiem „Tajne spec. znaczenia” Operacyjne rozpoznanie części kleru wrogiego. Dokonać rewizji dotychczasowych ocen postawy księży naszego powiatu celem dokonania podziału na księży pozytywnych popierających czynnie politykę władz państwowych, księży biernych i księży wrogich.

Poprzez posiadane źródła informacji spośród księży tj., przez t.w., tw. „Wacek”, „81”, „Tadeusz”, „Reno” pobierze się charakterystyki znanych im księży i porówna się je z oceną wynikłą z analizy posiadanych danych.

Podać wnikliwemu rozpracowaniu księży wytypowanych do aktywnej obserwacji celem ustalenia podłoża negatywnego stosunku do PRL (...) W tym celu należy opracować do każdego księdza plan operacyjnych przedsięwzięć, który będzie zawierał sposoby i środki oraz kierunek prowadzonego rozpoznania.

Rozpracowywanie działalności księży należących do komisji kurialnych: przez posiadane źródła informacji rozpracować i dokumentować wszelkie nowe formy pracy prowadzane (...) przez członków komisji kurialnych z powiatu Szczecinek tj., Lisa. Dąbrowę, Osipowicza, Cyrisa, Łatę i Gałeckiego. Wykona por. Szcześny i por. Osiak. (...) Dokończyć opracowanie kandydata na osobie F.K. spośród księży zakonnych salezjanów i przystąpić do rozmów operacyjnych mających na celu stopniowe pozyskanie do współpracy w charakterze t.w. Wykona por. Osiak w terminie do 15 XI 1969 r.

Spośród ustalonych kontaktów księży redemptorystów w Szczecinku planuje się wytypować i opracować i pozyskać jednego TW. Wykona por. Szczęsny do 1 IV 1970 r.

Z powodu braku źródeł informacji z parafii Łubowo planuje się zorganizować jeden kontakt obywatelski, którego będzie się wykorzystywać do zabezpieczenia kazań. Rozpoznawać zorganizowane formy oddziaływania kleru na młodzież w postaci organizowania przez nich obozów, wycieczek dla ministrantów itp. kontakty (...) należy zorganizować w następujących parafiach: Lotyń, Wierzchowo, Grzmiąca, Czaplinek, Kluczewo i Krosino.

(...) Typować (na t.w. pośród księży – dop. red.) należy te osoby spośród księży świeckich i zakonnych, którzy pozostają w szczególnych łaskach u biskupów i kurialistów. Księży wybijających się w pracy duszpasterskiej (...) kandydatów na WSD i alumnów, osoby świeckie z których zdaniem liczą się biskupi i kler parafialny.

(...) Wśród tajnych współpracowników wywodzących się z księży wytypować jednego, który na konferencji dekanalnej podjąłby się krytyki niektórych zarządzeń kurii lub popierał takie próby ze strony innych księży. Do realizacji powyższego przewiduje się wykorzystać t.w. ps. „81”.

(...) Spowodować spotkanie w III kw. br. Przewodniczącego Prezydium Powiatowej Rady Narodowej i księży powiatu Szczecinek. Ustalić taktykę spotkania i przedstawić ją do zatwierdzenia trójce ds. kleru. Poprzez realizację powyższych czynności dążyć do tworzenia grup opozycyjnych spośród księży z powiatu Szczecinek wobec kurii. Wykona: kpt. Szarkowski, por. Szczęsny i por. Osiak.

Poddać kontroli operacyjnej działalność kleru w okresie letnim i jego wpływ na młodzież przebywającą na koloniach, obozach itp. w tym celu należy prowadzić rozeznanie przygotowań. (...) W tym celu należy wejść w kontakt z Inspektorem Oświaty. Zapobiegać ewentualnym akcjom ze strony kleru, docierania do młodzieży przebywającej na koloniach i próbach oddziaływania ba nią pod względem religijnym.

Ponieważ w Szczecinku jest dom rekolekcyjny księży redemptorystów, którzy trudnią się prowadzeniem misji i rekolekcji, należy śledzić ich działalność w terenie, a każde wrogie wystąpienie dokumentować po czym wyciągać w stosunku do winnych odpowiednie wnioski.

Śledzić rozwój PAX

Ponieważ w Szczecinku jest Odział Powiatowy Stowarzyszenia PAX planuje się: Śledzić rozwój stowarzyszenia i próby odziaływania na społeczeństwo. Rozpoznać na ile członkowie PAX starają się przenikać do organów administracji państwowej celem zdobywania w nich wpływów i uzyskiwania poparcia dla swojej działalności.

Ustalić działalność tej organizacji w czasie kampanii wyborczej, a uzyskane spostrzeżenia przekazywać do KP PZPR (Komitet Powiatowy PZPR – dop. red.).

Aby rezygnowali ze swoich zamiarów

Z informacji 18 lipca 1973 r. dot. realizacji zdań przez Referat Służby Bezpieczeństwa KPMO.

W pierwszym półroczu wyraziły chęć pójścia do seminarium dwie osoby w tym jedna o słabym intelekcie /uważana przez środowisko za dziwaka/ natomiast druga osoba o dobrych predyspozycjach została pozyskana przez tut. SB.

Fragment innej notki dotyczącej alumnów: (...) Powoduje się, by rezygnowali ze swych zamiarów /na 3 kandydatów do stanu duchownego zaledwie 1 pozostał poza wpływami SB, w br. Spośród kandydatów do WSD pozyskano 1 t.w. ps. „Artur” Po uzyskaniu informacji o zamiarach utworzenia dwóch nowych parafii oraz chęci przejęcia przez kler czterech obiektów sakralnych, sprawy te były przedmiotem omawiania na zespole ds. kleru i zastosowano odpowiedzenie przeciwdziałania w celu niedopuszczenia do zrealizowania zamierzeń kleru. Ponadto w okresie sprawozdawczym przeprowadzono kilka rozmów z księżmi. W czerwcu br. OO Redemptoryści usiłowali zorganizować pielgrzymkę do Słupska. Zastosowane przeciwdziałania uniemożliwiły wyjazd pielgrzymki.

(...) Ponadto w czasie wizyty biskupa Jeża dokonano rozpoznania aktywu społeczno- gospodarczego, który niesie pomoc klerowi lub uczestniczy w uroczystościach kościelnych. W tej sprawie przekazano informacje do KP PZPR. Notatkę podpisał kpt. mgr J. Rakowski.

Dokumenty wyszukał Dariusz Trawiński, tekst zredagował Jerzy Gasiul