Pracodawco poznaj konsekwencje za nieprzestrzeganie przepisów bhp podczas pracy na wysokości

Jakie konsekwencje grożą pracodawcy i osobie kierującej pracownikami za nieprzestrzeganie przepisów bhp podczas pracy na wysokości?

Przykład stanu faktycznego:

W firmie doszłoby do upadku z wysokości w wyniku którego pracownik dozna ciężkiego urazu. Pracownik był podnoszony na widłach przez operatora, nie było żadnych zabezpieczeń. Nie było też reakcji na sposób wykonywania pracy przez kadrę zarządzającą.

Naruszenie przepisów dotyczących prac na wysokości jako prac szczególnie niebezpiecznych, w tym w zakresie stosowanych zabezpieczeń może wiązać się zarówno z:

• odpowiedzialnością wykroczeniową (pracodawcy oraz osoby kierującej pracownikami),
• odpowiedzialnością karną (pracodawcy oraz osoby kierującej pracownikami),
• podwyższeniem składki na ubezpieczenie wypadkowe pracowników.

Powyższa odpowiedzialność jest niezależna od tego, czy w wyniku niestosowania zabezpieczeń przed upadkiem z wysokości doszło do wypadku przy pracy, czy też nie.

Bezpieczne warunki pracy na wysokości

Prace na wysokości charakteryzują się szczególnie doniosłymi zagrożeniami, które w konsekwencji mogą prowadzić do wypadku przy pracy. Do zabezpieczeń stanowisk pracy na wysokości, przed upadkiem z wysokości należy stosować środki ochrony zbiorowej, w szczególności:

• balustrady,
• siatki ochronne oraz
• siatki bezpieczeństwa.

Stosowanie środków ochrony indywidualnej, w szczególności takich jak szelki bezpieczeństwa, jest dopuszczalne w przypadku gdy nie ma możliwości stosowania środków ochrony zbiorowej.

Ważne

Zignorowanie zasad bhp w postaci naruszenia wyżej wskazanych obowiązków niesie ze sobą nie tylko ryzyko wystąpienia wypadku przy pracy – ciężkiego lub śmiertelnego – ale powoduje odpowiedzialność za stan bhp zarówno względem pracodawcy, jak również osoby bezpośrednio zarządzającej pracownikami.

Możliwa odpowiedzialność

Naruszenie obowiązków bhp względem zatrudnionych, w postaci niestosowania właściwych zabezpieczeń przed upadkiem z wysokości i dopuszczenie pracownika do pracy w takich warunkach kwalifikowane jest zawsze w kategoriach czynu bezprawnego. W zależności od konkretnej sytuacji może być oceniane w kategoriach wykroczenia, przestępstwa, może być również podstawą skierowania przez inspektora pracy wniosku do ZUS o podwyższenie o 100 % składki na ubezpieczenie wypadkowe.

Odpowiedzialność wykroczeniową przewidują przepisy Kodeksu pracy.

Zgodnie z art. 283 k.p., kto będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł.

Uwaga

Z przywołanej wyżej regulacji kodeksowej wynika, iż odpowiedzialności podlegać może zarówno pracodawca, jak i osoba kierująca pracownikami – przepis nie odnosi się bowiem wyłącznie do pracodawcy, ale wyraźnie wskazuje na osobę kierującą pracownikami.

Brak właściwej organizacji pracy na wysokości, w tym niezapewnienie właściwych badań profilaktycznych z których wynikałby brak przeciwwskazań do pracy, może być podstawą do odpowiedzialności za przestępstwo – szczególnie kiedy pracownik uległby wypadkowi ciężkiemu lub śmiertelnemu.

Zgodnie z art. 220 Kodeksu karnego, kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Ważne

Dla postawienia zarzutu popełnienia przestępstwa nie jest konieczny wypadek przy pracy – wystarczy sam fakt narażenia pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

Należy pamiętać, że w sytuacji wystąpienia wypadku ciężkiego śmiertelnego obowiązkiem zatrudniającego jest zawiadomienie prokuratora oraz okręgowego inspektora pracy. W takim przypadku wyznaczony prokurator oraz inspektor pracy będą prowadzili postępowanie.

• Prokurator będzie badał czy zdarzenie może być oceniane w kategoriach przestępstwa związanego z bezpośrednim narażeniem na utratę życia lub zdrowia.
• Inspektor pracy będzie analizował sytuację w kontekście naruszeń obowiązków pracodawcy oraz osoby kierującej pracownikami z zakresu technicznego bezpieczeństwa pracy.

Podwyższenie składki na ubezpieczenie wypadkowe

W sytuacji jeżeli inspektor pracy ustali, iż doszło do bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia, niezależnie od sankcji związanych z odpowiedzialnością z tytułu popełnionego wykroczenia (przez pracodawcę, jak również osobę kierującą pracownikami, która dopuściła do pracy na wysokości pracownika z naruszeniem elementarnych zasad bhp) będzie miał prawo skierowania do ZUS wniosku o podwyższenie składki na ubezpieczenie wypadkowe względem pracodawcy o 100%. Będzie to jednak zależało od tego, czy poprzednia kontrola w zakładzie pracy wykazała rażące naruszenia z zakresu bhp. W sytuacji gdy takiej kontroli nie było lub rażące naruszenia nie zostały wykazane, wówczas inspektor pracy nie będzie miał prawa skierować do ZUS wniosku o podwyższenie składki na ubezpieczenie wypadkowe.

Podstawa prawna:

• Art. 220 ustawy z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 2204),
• Art. 283 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 917),

Sebastian Kryczka
Prawnik, ekspert prawa pracy oraz kontroli jego przestrzegania

artykuł partnera serwisu