Na co należy zwracać uwagę przy zakupie rusztowań?

Posadowienie rusztowania

Wg rozporządzenia, rusztowania należy ustawiać na podłożu ustabilizowanym i wyprofilowanym, ze spadkiem umożliwiającym odpływ wód opadowych.

Przy zakupie rusztowań w temacie posadowienia należy przede wszystkim zwrócić uwagę na podstawki śrubowe i związane z nimi dwa aspekty:

- ile wynosi maksymalne dopuszczalne wykręcenie nakrętki podstawki śrubowej podane w instrukcji montażu i eksploatacji – jest to z reguły od 100 do 200 mm, a nie tak jak często można spotkać w różnych ofertach, że przyjmuje się maksymalną wartość na jaką da się wykręcić nakrętkę (np. przy podstawkach L=800 mm przyjmuje się, że rusztowanie można podnieść o 600 mm). Maksymalne wartości wymagają sporządzenia projektu rusztowania;

- jaka jest długość pokrycia podstawki śrubowej (i czy w ogóle występuje) – bierze się tutaj pod uwagę długość podstawki, która pozostaje w ramie rusztowania. Trafiają się na rynku podstawki śrubowe mające długość pokrycia poniżej 150 mm, a wartość ta jest absolutnym minimum wg wymagań zawartych w PN-EN 12811-1:2007 – Tymczasowe konstrukcje stosowane na placu budowy. Część 1: Rusztowania. Warunki wykonania i ogólne zasady projektowania.

Zabezpieczenia
Zgodnie z rozporządzeniem, każde rusztowanie powinno posiadać poręcz ochronną. I dalej - kompletne zabezpieczenie (zwane balustradą) składa się z deskikrawężnikowej o wysokości 0,15 m, poręczy ochronnej umieszczonej na wysokości 1,1 m; a wolną przestrzeń pomiędzy deską krawężnikową a poręczą wypełnia się w sposób zabezpieczający pracowników przed upadkiem z wysokości. Jest to spełnione najczęściej za pomocą poręczy pośredniej, w niektórych systemach bywają również ramki poręczowe (poręcze podwójne – ramy, której poręcz główna jest jej górną krawędzią lub konstrukcje w postaci ogrodzenia).

Patrząc od strony przyszłego użytkownika rusztowania, przy zakupie rusztowania należy zwrócić szczególną uwagę na kompletność zabezpieczeń – tj. czy w każdym polu rusztowania będą dwie poręcze pojedyncze (lub jedna podwójna) i krawężnik oraz czy rusztowanie będzie posiadało od czoła kompletne zabezpieczenie boczne. Przy odsunięciu rusztowania od ściany powyżej 0,2 m powinny być również uwzględnione dodatkowe balustrady i elementy je mocujące od strony fasady (np. ramy z dodatkowymi bolcami lub złącza z zapadką).

Rury luzem
W rusztowaniach prefabrykowanych rury luzem spotykane są zazwyczaj do powiązania rusztowania roboczego z elewacją, czyli do kotwienia (łączniki kotwiące, kotwy).
W przypadku doboru ilości, rodzaju i miejsc zakotwień ważna dla przyszłego użytkownika jest informacja, czy oferowane rusztowanie spełnia jego wymagania odnośnie możliwości montażu dodatkowych komponentów (np. konsole rozszerzające, ramy przejściowe, daszki ochronne, dźwigary itp.) lub zabezpieczeń (siatki ochronne lub plandeki). Stosując np. siatki lub plandeki będzie potrzebna znacznie większa ilość zakotwień niż w przypadku standardowych zestawów bez dodatkowych zabezpieczeń. Niestety bardzo często zdarza się, że ilości zakotwień są zbyt małe i dochodzi z tego powodu do katastrof budowlanych. Wymagania te można w prosty sposób zweryfikować na podstawie instrukcji montażu i eksploatacji danego systemu rusztowania, gdzie producent podaje gotowe układy stężeń i zakotwień dla różnych wariantów montażu. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę, że dotyczy to tylko danego systemu konkretnego producenta.

Pomosty

W zależności od zastosowanego materiału producenci rusztowań oferują pomosty: stalowe, drewniane, aluminiowe, aluminiowo-sklejkowe i stalowo-sklejkowe.

Kupując systemowe rusztowanie ramowe w kwestii pomostów należy zwrócić uwagę, czy przewidziano je w każdym polu, gdyż pełnią one jednocześnie funkcję stężeń poziomych (jeżeli są zabezpieczone przed niezamierzonym wyparciem lub wypiętrzeniem spowodowanym działaniem siły wiatru, co zapewnia konstrukcja ramy wyższej kondygnacji (jej dolna część), która zabezpiecza pomost przed niekontrolowanym demontażem).


Drugi aspekt - to pomosty komunikacyjne umożliwiające przejście pomiędzy kolejnymi poziomami roboczymi. Zgodnie z rozporządzeniem rusztowanie ma posiadać wydzielone bezpieczne piony komunikacyjne i niedozwolony jest inny sposób komunikacji (np. po poręczach) pracowników po rusztowaniu.
Ramy

Wraz z wejściem normy europejskiej PN-EN 12810-1:2010 Rusztowania elewacyjne z elementów prefabrykowanych. Część 1: Specyfikacje techniczne wyrobów, zmieniły się nieco zasady dotyczące doboru grubości ścianki rur na elementy konstrukcyjne (przenoszące obciążenia), np. ramy. Grubość ścianki rur stalowych o średnicy zewnętrznej 48,3 mm została powiązana z granicą plastyczności stali. Pojawił się podział na:


- rury o grubości ścianki w przedziale od 2,7 mm do 2,9 mm (z wyłączeniem grubości 2,9 mm) – dla których minimalna wartość granicy plastyczności wynosi 315 MPa,

- rury o grubości ścianki 2,9 mm i powyżej – z granicą plastyczności powyżej 235 MPa.

Prawidłowość doboru grubości ścianki i odpowiedniego materiału przez producenta rusztowań można zweryfikować na podstawie atestu materiałowego (certyfikatu), o czym również szerzej informuje norma PN-EN 12810-1:2010 Rusztowania elewacyjne z elementów prefabrykowanych.

Dokumentacja producenta

Montaż rusztowań, ich eksploatacja i demontaż powinny być wykonywane zgodnie z instrukcją producenta albo projektem indywidualnym.

Producent lub dystrybutor rusztowania powinien udostępnić Klientowi dokumentację rusztowania (zwaną Instrukcją wyrobu; Instrukcją montażu, eksploatacji i demontażu lub Dokumentacją techniczno – ruchową – potocznie zwaną DTR-ką), w której powinny znaleźć się m.in. następujące informacje:

- wykaz komponentów systemu z rysunkiem i opisem,

- instrukcja montażu i demontażu poszczególnych części składowych,

- plany (tzw. siatki) zestawów typowych (uwzględniające m.in. sposób kotwienia i stężania, dodatkowe elementy pomocnicze – np. konsole, dźwigary),

- obciążenia działające na elewację, do której rusztowanie jest zakotwione,

- obciążenia przenoszone przez podstawki na podłoże,

- instrukcje dotyczące sposobu magazynowania, konserwacji oraz napraw, które producent uważa za wskazane (tzw. Kryteria eliminacji elementów zużytych).

W przypadku, gdy instrukcja konkretnego systemu rusztowania nie uznaje za typowe rozwiązanie danego wariantu zabudowy (np. niestandardowa wysokość, zastosowanie plandek lub nietypowych rozwiązań konstrukcyjnych) to istnieje konieczność wykonania projektu rusztowania i dopiero na tej podstawie, wraz z instrukcją montażu, jest możliwy jego montaż. Należy zwrócić jednocześnie uwagę, że nietypowe warianty mogą różnić się u poszczególnych producentów.

Certyfikacja rusztowań

Certyfikacja rusztowań na znak bezpieczeństwa „B” jest w Polsce dobrowolna, ale większość producentów poddaje rusztowania tej procedurze, spełniając tym samym zapis rozporządzenia, że rusztowania systemowe powinny być montowane zgodnie z dokumentacją projektową z elementów poddanych przez producenta badaniom na zgodność z wymaganiami konstrukcyjnymi, materiałowymi, określonymi w kryteriach oceny wyrobów podwzględem bezpieczeństwa.

Ze względu na brak Dyrektywy Nowego Podejścia dotyczącej rusztowań, wyroby te nie podlegają procedurze nadawania znaku CE.

Opracował:
Mgr inż. Dariusz Gnot
Pionart

(ogłoszenie)