O perle słowackiego gotyku w szczecineckim muzeum

   W czwartek (20 września) o godzinie 17.00 w Muzeum Regionalnym w Szczecinku odbył się wykład dyrektora muzeum, Jerzego Dudzia. Prelekcja dotyczyła niewielkiego, ale pięknego i pełnego zabytków słowackiego miasta Bardejowa.
   Miasteczko to, jak zaznaczył Jerzy Dudź, było w średniowieczu jednym z najbogatszych miast w całym królestwie węgierskim. Podstawą jego pomyślności był status wolnego miasta królewskiego (podobnie jak Buda i Koszyce). Dzięki temu, tamtejsi kupcy kontrolowali cały handel winem i wódką z Węgier do Polski. Handel ten przynosił ogromne dochody i miasto, jak wyraził się jeden z historyków, było wręcz nieprzyzwoicie bogate. Za posiadane pieniądze mieszczanie wznieśli trudne do sforsowania mury obronne, ratusz, szkołę starszą od naszej o ponad sto lat, wreszcie wspaniały kościół św. Idziego, którego wyposażenie należy do europejskich pereł malarstwa i rzeźby gotyckiej.
   Jak podkreślił dyrektor, najpierw władze Czechosłowacji, a potem Słowacji w sposób szczególny chroniły zabytki tego miasta, nie tylko konserwując je, ale także nie dopuszczając nowoczesnej zabudowy w ścisłym historycznym centrum. Jak wielkie ma to znaczenie widać chociażby na Wzgórzu Zamkowym w Budapeszcie, które sprofanowano wystawiając w 1976 r. hotel Hilton tuż obok kościoła Macieja. Ukoronowaniem tych wysiłków było wpisane w 2000 roku, starówki bardejowskiej na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
   Z czego słynie Bardejów? Mówiąc krótko, m.in. z najlepiej zachowanych na Słowacji murów obronnych z XIV-XVI w. z dwiema bramami, basztami i barbakanem. Unikalnym zabytkiem jest również nietknięty późnogotycko-wczesnorenesansowy ratusz z lat 1505-1511, który jest również najstarszym renesansowym zabytkiem Słowacji. W mieście tym zachowała się także całość gotyckich (z wpływami renesansowymi) kamienic otaczających rynek; zachował się też zabytkowy kościół pw. Jana Chrzciciela z XV w. W Bardejowie znajduje się również unikatowy na tych terenach zespół budynków gminy żydowskiej z XVIII w.: synagoga, szkoła, łaźnia, rzeźnia, budynek władz gminy i cmentarz; do ciekawszych obiektów zaliczyć też można fontannę z rzeźbą św. Floriana z XVIII w., upamiętniają wielki pożar. (sz)