Jak rozbierać wieżę?

Wiele ciekawych faktów, nie tylko konstrukcyjnych, można znaleźć w projekcie rozbiórki kopuły wieży wodociągowej na wzgórzu przy ul. Lipowej. Taki dokument inwestor (miasto) przygotował dla przyszłego wykonawcy inwestycji.
    Studiując dokumenty możemy przeczytać m.in., że budowę wieży zakończono w 1912 roku. W latach 70. ubiegłego stulecia na wieży przeprowadzono prace konserwacyjne, a w następnej dekadzie wyłączono ją z eksploatacji. W tym celu m.in.: zamurowano otwory okienne w dolnej partii trzonu wieży oraz założono stalowe drzwi wejściowe z kratą. W 2000 roku miasto sprzedało budowlę prywatnemu przedsiębiorcy.
    Z kolei w rozdziale "Opis techniczny i opis stanu konstrukcji wieży" możemy przeczytać m.in.: " Wieża obecnie nieużytkowana stanowi charakterystyczny obiekt wpisany w panoramę miasta, będąc znaczącą dominantą krajobrazową Szczecinka. Wzgórze, jak wynika z przekazów pisemnych i ustnych, jest miejscem historycznych pochówków, choć na powierzchni nie ma śladów nagrobków. Od strony północno-wschodniej w pobliżu wieży znajdował się terenowy zbiornik przelewowy, obecnie rozebrany, a w miejscu zbiornika jest zagłębienie w terenie porośnięte krzakami. Wieża w formie "grzybka", złożona z wysokiego trzonu o rzucie 8-bocznym, nad trzonem głowica w rzucie 8-boczna o większych wymiarach poziomych niż trzon, przykryta jest dachem w formie 8-bocznej kopuły i zwieńczona hełmem z latarnią. Trzon wieży murowany z cegły, głowica i dach o konstrukcji stalowej pokrytej płytami z betonu zbrojonego. Wieża ciśnień jest zabytkiem".
    Również niezwykle ciekawy dla miłośników wiekowej budowli jest rozdział: "Analiza stanu konstrukcji, przyczyn uszkodzeń i sposobu naprawy". Czytamy w nim m.in.: "Historyczna wodociągowa wieża ciśnień jest zabytkiem i jako taki winna być zachowana. Stan techniczny wieży jest bardzo zróżnicowany. Trzon murowany wieży jest w stanie na tyle dobrym, że kwalifikuje się do zachowania, po przeprowadzeniu remontu o niewielkim zakresie. Z kolei głowica wieży (dach, ściany, hełm) jest w stanie złym, przed awaryjnym, nie nadaje się do remontu, kwalifikuje się do rozebrania i odtworzenia na nowej konstrukcji, przy zachowaniu obecnych gabarytów i detali oraz wyglądu zewnętrznego".
    W dokumentacji znajdujemy również opis konstrukcji trzonu wieży: "Trzon wieży murowany z cegły generalnie jest w stanie dość dobrym, mimo zawilgoceń części ścian, nielicznych zarysowań. Kwalifikuje się do zachowania, po przeprowadzeniu remontu w niewielkim zakresie. Przyczynami uszkodzeń elementów trzonu wieży są: zacieki spowodowane nieszczelnością dachu głowicy wieży, pozostawienie wieży nieużytkowanej od 30 lat i zaniechanie remontów bieżących i napraw od 40 lat".
    Co należy zrobić w najbliższej przyszłości? Otóż jak mówi projekt: "Zakres niezbędnego remontu trzonu wieży to: zabezpieczenie przed dalszymi zaciekami i osuszenie ścian, naprawa płyty i podciągów żelbetowych stropów, scalenie ścian w miejscach zarysowań, wymiana uszkodzonych i zawilgoconych oraz uzupełnienie brakujących tynków. Wydaje się celowym założenie stropu masywnego w poziomie korony trzonu wieży. Schody w trzonie wieży i balustrada nie odpowiadają warunkom technicznym zgodnie z przepisami. Aby nie wymieniać schodów, zachowanych w dobrym stanie, należy przy projektowaniu funkcji w wieży, wystąpić o zgodę na odstępstwo".
    Ponury obraz wyłania się z opisu obecnego stanu technicznego głowicy wieży: "Większość stalowych elementem konstrukcji dachu i ścian jest głęboko lub całkowicie zniszczonych w wyniku korozji. Zniszczenia dachu i ścian głowicy są na tyle duże, że dach i ściany nie kwalifikują się do dalszej eksploatacji. Stan elementów głowicy jest tak zły, że elementy te są zagrożone awarią, stwarzając wewnątrz głowicy zagrożenie bezpieczeństwa. Wnętrze trzonu wieży jest chronione przez zbiornik stalowy znajdujący się między głowicą a trzonem. Przyczyną zniszczeń elementów głowicy wieży jest: zalewanie wodą opadową od wielu lat przez nieszczelny dach, a obecnie przez rozlegle ubytki pokrycia dachu, wbudowanie w dach i ściany porowatego betonu o małej wytrzymałości, zbrojonego małą ilością prętów, nasiąkającego wodą i niszczonego w trakcie mrozów, postępujące procesy starzenia się betonu, brak zabezpieczenia powłokami antykorozyjnymi elementów stalowych".
    Projektant zakłada, że: "Głowicę wieży (dach, ściany, hełm), z uwagi na bardzo zły stan należy rozebrać i w całości odtworzyć zachowując jej obecne gabaryty i wygląd zewnętrzny. Odtworzenie głowicy wieży wymaga opracowania projektu konstrukcyjno-konserwatorskiego".
    Co dalej ze zbiornikiem stalowym, w którym przez dziesiątki lat "spoczywała" woda zasilająca szczecineckie krany?
    W projekcie zapisano, że: "Zbiornik stalowy na wodę należy wymontować uzyskując przestrzeń do wykorzystania na V kondygnacji trzonu i w głowicy wieży. Demontaż zbiornika będzie możliwy po rozebraniu dachu i głowicy wieży. Dla konstrukcji głowicy wieży zbiornik jest elementem usztywniającym. Elementy stalowe konstrukcji oraz zbiornik, jak i elementy wspólnego posadowienia dachu i zbiornika na koronie trzonu wieży, zostały wykonane w 1912 roku, o połączeniach nitowanych, co sugeruje, że stal z tamtego okresu jest o niegwarantowanej spawalności. Zatem nie ma realnej możliwości wzmacniania elementów konstrukcyjnych".
    Teraz to, co najważniejsze w inwestycji, czyli demontaż kopuły wieży. Otóż projekt zaznacza, że: "Istniejącą głowicę wieży należy zdemontować metodą tradycyjną - rozbiórka mechaniczna. Demontaż głowicy wykonywać należy etapowo od góry. Prace rozbiórkowe należy rozpocząć od demontażu hełmu i latarni wieży. Następnie należy demontować sukcesywnie dach przekrywający głowicę. Rozbiórkę dachu należy wykonać aż do trzonu głowicy posadowionej na podwieszonej wspornikowo konstrukcji. Po dokonaniu rozbiórki elementów zbrojonych betonowych należy wyciąć osiem wiązarów stalowych. Po dokonaniu ww. rozbiórek należy podwiesić cięgnami zbiornik stalowy na wodę i następnie odciąć zbiornik od stalowej konstrukcji wsporczej lub alternatywnie należy pociąć zbiornik i demontować zbiornik we fragmentach zachowując należytą ostrożność. Następnie należy pochwycić zbiornik i w całości ułożyć na ziemi. Po demontażu wykonawca robót zagospodaruje zbiornik do swoich potrzeb lub będzie złomowany".
    Gdy już firma realizująca inwestycję upora się z rozbiórką kopuły wieży, trzeba będzie ją nakryć. Projektant określił to zadanie w następujący sposób: "Wieża po rozbiórce głowicy winna zostać przekryta dachem wielospadowym o konstrukcji drewnianej z drewna klasy, co najmniej C24 impregnowanego, celem uodpornienia na działanie m.in. ognia, grzybów, owadów, itp. Wszystkie elementy docinane należy każdorazowo domierzać na budowie. Przekrycie wieży dachem wielospadowym o konstrukcji krokwiowej ze stalowym cynkowanym elementem łączącym krokwie w kalenicy. Pochylenie połaci dachowej wynosi blisko 25 stopni. Szkielet nośny więźby dachowej stanowią krokwie oparte przegubowo na słupach stalowych, na których zamocowany był zbiornik stalowy na wodę.
    Przypomnijmy: Zadanie nosi tytuł: „Rozbiórka głowicy nieużytkowanej wieży ciśnień”. Przyszły wykonawca tej inwestycji musi uporać się m.in. z rozbiórką dachu kopuły, demontażem jej ścian, hełmu i latarni wraz z demontażem zbiornika stalowego na wodę. Trzon wieży zostanie zabezpieczony poprzez wykonanie zadaszenia.
    Przyszli oferenci mieli czas na złożenie dokumentów do 30 lipca br. Czas operacji rozbiórkowej wyznaczono na 30 dni. Roboty powinny ruszyć, więc jeszcze w sierpniu. Wartość inwestycji będzie znana po rozstrzygnięciu przetargu. (sw)

Foto wnętrza wieży i plany: projekt UM Szczecinek