Wady postawy - jak je leczyć?

Wady postawy to problem, który dotyka coraz większą liczbę osób. Narażone są na nie dziś nie tylko dzieci i młodzież, ale również osoby dorosłe. Długie godziny spędzane przy komputerze, brak aktywności fizycznej czy nieprawidłowe nawyki ruchowe przyczyniają się do deformacji sylwetki, które z czasem mogą prowadzić do bólu, ograniczenia ruchomości, a nawet zmian zwyrodnieniowych. A im bardziej zaawansowane są wady postawy, tym trudniejsze jest ich leczenie.

Wada postawy to nieprawidłowe ustawienie ciała względem osi anatomicznej. Może dotyczyć kręgosłupa, miednicy, klatki piersiowej, barków, kolan czy stóp. Do najczęściej występujących wad postawy należą:

• skolioza (boczne skrzywienie kręgosłupa),
• plecy okrągłe lub wklęsłe,
• nadmierna kifoza lub lordoza,
• koślawość lub szpotawość kolan,
• płaskostopie i stopa koślawa.

Większość z wad postawy rozwija się w dzieciństwie – jeśli diagnoza i leczenie nastąpią w początkowym etapie rozwoju schorzenia, istnieje szansa na skuteczne skorygowanie wady. Nieleczone zmiany mogą natomiast pogłębiać się w dorosłym życiu i powodować różnorodne problemy zdrowotne.

Wad postawy nie należy utożsamiać jedynie z genetyką. Owszem, pewne predyspozycje mogą być dziedziczne, ale najczęściej przyczyną są czynniki środowiskowe i styl życia:

• długotrwałe siedzenie w złej pozycji,
• noszenie ciężkiego plecaka na jednym ramieniu,
• brak ruchu i osłabienie mięśni posturalnych,
• nieprawidłowe obuwie,
• nierównomierny rozwój ciała w okresie wzrostu.

Dlatego w wielu przypadkach leczenie opiera się nie tylko na korekcji samej wady, ale też na eliminacji jej głównej przyczyny.

Niektóre wady postawy widoczne są gołym okiem, inne zaś wymagają dokładniejszej diagnostyki. Jeśli mamy do czynienia z takimi objawami jak: ból pleców i szyi, asymetria bioder i barków, sztywność i ograniczenie ruchomości, trudności w utrzymaniu prawidłowej postawy czy zawroty głowy, powinniśmy zgłosić się do lekarza ortopedy. Specjalista oceni zmiany m.in. na podstawie badania fizykalnego czy zdjęcia RTG kręgosłupa, i zaproponuje odpowiedni plan leczenia.

Podstawą leczenia wad postawy jest regularna aktywność fizyczna oraz odpowiednio dobrane ćwiczenia korekcyjne. Indywidualny program terapii układa fizjoterapeuta, uwzględniając rodzaj wady, wiek pacjenta i jego możliwości.

Najczęściej stosowane metody to:

• ćwiczenia wzmacniające mięśnie głębokie i posturalne,
• ćwiczenia rozciągające przykurczone partie ciała,
• nauka prawidłowej postawy i ergonomii ruchu,
• elementy terapii manualnej i masażu leczniczego.

U dzieci skuteczne mogą być także zajęcia grupowe (gimnastyka korekcyjna) czy sporty wspomagające równowagę i koordynację, np. pływanie, joga. Operacyjne leczenie wad postawy stosuje się bardzo rzadko. Zwykle obejmuje ono przypadki, w których deformacje wywołują silne dolegliwości bólowe i znacząco ograniczają codzienne funkcjonowanie.

W niektórych przypadkach leczenie może być wspomagane przez specjalistyczny sprzęt ortopedyczny np. wkładki ortopedyczne, gorsety lub inne pomoce korekcyjne. Ich stosowanie musi być jednak ściśle monitorowane przez specjalistę – nieprawidłowo dobrane akcesoria mogą pogłębić problem, zamiast go rozwiązać.

Wiele zależy od rodzaju wady, stopnia jej zaawansowania wady oraz momentu, w którym rozpoczęto leczenie. W przypadku dzieci i młodzieży szanse na pełne wyleczenie są bardzo wysokie. U dorosłych celem terapii często jest zmniejszenie dolegliwości bólowych, poprawa funkcjonowania i powstrzymywanie dalszych zmian.

Ważnym elementem leczenia jest zapobieganie pogłębianiu się deformacji. Dlatego nawet po zakończeniu terapii, należy pamiętać o regularnej aktywności fizycznej i ciągłej pracy nad prawidłową postawą. Istotna jest też edukacja dzieci w tym zakresie np. dotycząca ergonomii pracy przy biurku czy sposobu noszenia tornistra.