Uczniowie z ILO chcą do Sejmu. Przedstawiają postać Macieja Rataja

    Sejm Dzieci i Młodzieży zbiera się od 1994 r. co roku 1 czerwca w Międzynarodowym     Dniu Dziecka. Posiedzenie odbywa się w gmachu Sejmu RP i kończy się ogłoszeniem  wypracowanej  uchwały SDiM. Sejm Dzieci i Młodzieży to jednak nie tylko posiedzenie,     ale przede wszystkim projekt edukacyjny. Jego siłą są uczestnicy. Co roku kilkaset młodych, pełnych pasji, energii i pomysłów ludzi z całej Polski pokazuje, że ich wspólnym celem jest aktywne działanie oraz zmiana otaczającego ich świata.     Temat     tegorocznego zadania brzmi : „Posłowie pierwszego Sejmu Niepodległej.”

       „Wszędzie, gdzie nas postawił obowiązek, tam należy trwać [...]”- Maciej Rataj – poseł na     Sejm Ustawodawczy 1919 -1922 i Marszałek Sejmu w latach 1922 – 1928.
 

        Sejm Dzieci i Młodzieży zbiera się od 1994 r. co roku 1 czerwca w Międzynarodowym     Dniu Dziecka. Posiedzenie odbywa się w gmachu Sejmu RP i kończy się ogłoszeniem  wypracowanej  uchwały SDiM. Sejm Dzieci i Młodzieży to jednak nie tylko posiedzenie,     ale przede wszystkim projekt edukacyjny. Jego siłą są uczestnicy. Co roku kilkaset młodych, pełnych pasji, energii i pomysłów ludzi z całej Polski pokazuje, że ich wspólnym celem jest aktywne działanie oraz zmiana otaczającego ich świata.     Temat     tegorocznego zadania brzmi : „Posłowie pierwszego Sejmu Niepodległej.”
              Uczestnicy muszą wybrać osobę, która została posłem Sejmu Ustawodawczego w 1919     r. lub posłem na Sejm I kadencji II RP w 1922 r. Organizatorem XXIV sesji Sejmu Dzieci i     Młodzieży jest Kancelaria Sejmu, a współorganizatorami podobnie jak w ubiegłych latach:     Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ośrodek Rozwoju Edukacji oraz Instytut Pamięci     Narodowej. 
    Mateusz Golczyk i Mateusz Romaniuk  z I LO im. Księżnej Elżbiety zdecydowali się na Macieja Rataja . Zapraszamy do zapoznania się z biografią tej niezwykle ciekawej     postaci.

    Urodzony 19 II 1884 r. we wsi Chłopy w okolicach Lwowa. Był synem Wojciecha,     właściciela ośmiomorgowego gospodarstwa, i Józefy z Nowickich. Jego ojciec     interesował się sprawami publicznymi, prenumerował pismo „Wieniec i Pszczółka”,     zbierał i czytał książki oraz kalendarze. Maciej Rataj rozpoczął edukację szkole     ludowej w rodzinnej wsi, a później przeniósł się do szkoły w pobliskim     Komarnie. Po przeprowadzce do Lwowa uczęszczał do IV Gimnazjum     Klasycznego. Przez cały okres nauki i przebywania poza domem mógł     liczyć tylko na siebie. Rodzice nie byli wstanie wspomagać syna     finansowo. Ale dzięki pracowitości i niewątpliwym zdolnościom, Rataj     utrzymywał się ze stypendium i udzielania korepetycji. Ostatnim etapem     edukacji przyszłego posła były studia w zakresie filologii klasycznej na     Uniwersytecie Lwowskim. W szkole średniej wygłosił dla mieszkańców     swojej rodzinnej wsi pierwszy publiczny odczyt. Na studiach zaczął     pisywać do prasy, m.in. do „Przyjaciela Ludu” i „Kuriera Lwowskiego”. W     tym samym czasie działał w organizacji oświatowej – Towarzystwie Szkoły     Ludowej im. Tadeusza Kościuszki oraz samopomocowej studenckiej     organizacji – „Bratnia Pomoc”. Od czasów studiów we Lwowie Maciej Rataj     znany był jako płomienny mówca, człowiek oddany sprawom Polski, wsi i chłopów,     nieustający w działalności społecznej i politycznej. Swą postawą zdobył uznanie i     autorytet. Chłopi ufali mu, czuli w nim reprezentanta swych interesów, swego     przywódcę. Dowodem tego było wybranie go w roku 1919 na posła do Sejmu     Ustawodawczego RP z listy Polskiego Stronnictwa Ludowego „Wyzwolenie”, przy     czym  został obrany wiceprzewodniczącym komisji konstytucyjnej. Fakt     ten     zdecydował o dalszych losach Rataja. Porzucił swą nauczycielską posadę w     zamojskim gimnazjum i przeniósł się do Warszawy, gdzie żywo włączył w nurt życia     politycznego kraju. Szybko osiągnął kolejne szczeble w swej politycznej i państwowej     karierze. W czasie wojny polsko-bolszewickiej Rataj otrzymał nominację na ministra     wyznań religijnych i oświecenia publicznego w rządzie Wincentego Witosa. To jemu     zawdzięczamy stworzenie systemu kuratoriów, który funkcjonuje do dzisiaj oraz     zniesienie w polskiej szkole kar cielesnych. Kiedy 1 grudnia 1922 r. został wybrany na     marszałka Sejmu, był już wytrawnym politykiem, świadomym obowiązków, jakie     spoczywają na barkach członków parlamentu. Tak mówił w swoim inauguracyjnym     przemówieniu o celach stojących przez polskimi posłami: „Obejmując urząd marszałka,     zdaję sobie sprawę w całej pełni, że biorę nie tylko zaszczyt, lecz i ciężki obowiązek. […]     Nie jest moją rzeczą skreślić położenie, w jakim się znajdujemy, ale jedno mogę powiedzieć     – to, co mówi dziś każdy obywatel polski: musimy ratować skarb i uzdrowić finanse.     Domaga się tego cały kraj i ma na nas oczy zwrócone – dzisiaj z oczekiwaniem, a sądzę, że     nikt nie pragnie tego, aby jutro – z zawodem”. Niestety, już kilka dni po objęciu stanowiska marszałka, Rataj został zmuszony przejąć obowiązki głowy państwa. Stało się to 16 grudnia 1922 r. po zamordowaniu przez Eligiusza Niewiadomskiego, pierwszego wybranego w II Rzeczpospolitej prezydenta – Gabriela Narutowicza. Oto jak komentował to tragiczne wydarzenie: „Stało się wielkie nieszczęście: najwyższy reprezentant Rzeczpospolitej padł od kuli szaleńca, który straszną krzywdę wyrządził całemu narodowi, bo wobec świata przedstawił swym czynem Polskę jako kraj zamętu. Cała Polska czyn ten potępia. Ale sprawiedliwość każe przyznać, że szaleńców takich mogła wyhodować atmosfera zawiści i nienawiści, jaka zapanowała niestety w Polsce już od chwili jej zmartwychwstania. […] Winni jesteśmy wobec kraju – i w Sejmie, i w Senacie – zapomnieć nareszcie o tym, co nas dzieli, a pomyśleć o tym, co nas może jednoczyć”.
Drugi raz przyszło Ratajowi objąć obowiązki prezydenta, kiedy przewrocie majowym w 1926 r. prezydent Stanisław Wojciechowski podał się do dymisji. W tym trudnym dla Polski czasie marszałek stał się także mediatorem pomiędzy stroną rządową a Piłsudskim.
Rataj zalegalizował sytuację polityczną, jaka nastąpiła po przewrocie majowym. Pełniąc obowiązki prezydenta, powołał Kazimierza Bartla na stanowisko premiera, a następnie przewodniczył Zgromadzeniu Narodowemu, które wybrało Ignacego Mościckiego na prezydenta.
W wyborach do Sejmu w roku 1930 Rataj przepadł, ale w związku ze skazaniem Wincentego Witosa w procesie brzeskim, przejął jego mandat. Po wprowadzeniu Konstytucji kwietniowej w 1935 r. Stronnictwo Ludowe zbojkotowało kolejne wybory do Sejmu.
W 1937 r., będąc już poza parlamentem, Rataj tak oceniał sytuację w kraju: „Widok, jaki przedstawia dziś stan wewnętrzny Polski, jest wręcz tragiczny, a chwilami tragikomiczny. Kiedy czytam sprawozdania z Sejmu i Senatu, kiedy czytam przemówienia, kiedy patrzę poprzez szpalty gazet na gry, które się odgrywają, na zakłamanie, które stamtąd wieje, doznaję uczucia, jakbym patrzył na to, że w domu żałoby urządził ktoś teatr marionetek, gdzie na scenie poruszają się pajacyki i wywijają drewnianymi mieczykami, nie zdając sobie sprawy z tego, co się naokoło dzieje”. Bardzo ostre to słowa, ale słychać w nich wyraźnie rozgoryczenie polityką obozu sanacyjnego, której wyrazem była nowa konstytucja.
Marszałek poza aktywnością parlamentarną niezmordowanie działał na rzecz zjednoczenia się wszystkich sił ludowych. W 1931 r. udało się scalić ruch ludowy i z PSL „Piast”, PSL „Wyzwolenie” oraz Stronnictwa Chłopskiego utworzyć jedną partię chłopską – Stronnictwo Ludowe. Rataj został wówczas redaktorem naczelnym organu prasowego SL – „Zielonego Sztandaru” i pełnił tę funkcję do 1939 r.
Po wyjeździe Witosa do Czechosłowacji Rataj faktycznie sprawował obowiązki szefa SL i prezesa Naczelnego Komitetu Wykonawczego SL.
Kiedy wybuchła wojna, Rataj wbrew zaleceniom władz partyjnych postanowił zostać na terenie okupowanej Polski. Aresztowanie przez Niemców Wincentego Witosa i fakt, że Stanisław Mikołajczyk znalazł się poza krajem, spowodowało, że Rataj stał się najważniejszym działaczem ruchu ludowego i naturalnie objął przywództwo w konspiracyjnym Stronnictwie Ludowym. Natychmiast też włączył się w budowę zrębów podziemnego państwa polskiego.
Już w końcu września 1939 r. powstała organizacja Służba Zwycięstwu Polski pod dowództwem generała Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego. SZP posiadała człon cywilny, a więc Główną Radę Polityczną, w skład której weszły cztery największe partie, będące w opozycji do systemu sanacyjnego. Partie te reprezentowali: Maciej Rataj ze Stronnictwa Ludowego, Mieczysław Niedziałkowski z PPS, Leon Nowodworski ze Stronnictwa Narodowego oraz Mieczysław Michałowicz jako przedstawiciel Stronnictwa Demokratycznego.
Co ciekawe, Rataj przez cały ten czas mieszkał w swoim dotychczasowym lokum, czyli w mieszkaniu swej córki, przy ul. Hożej 14 w Warszawie. Polityk kontynuował działalność polityczną i robił to niemal oficjalnie. Liczba osób odwiedzających jego mieszkanie nie uszła więc uwadze władz okupacyjnych i już w listopadzie 1939 r. Rataj został przez Niemców zatrzymany i umieszczony w areszcie przy ul. Daniłowiczowskiej. Po kilkumiesięcznym pobycie, w lutym 1940 r., wypuszczono go jednak na wolność. Prawdopodobnie Niemcy złożyli politykowi ofertę stworzenia kolaboracyjnego rządu, na co oczywiście nie przystał.
Pomimo próśb i ostrzeżeń współpracowników marszałek nie ukrył się. Dalej działał, lekceważąc zasady konspiracji. Kiedy w połowie marca 1940 r. Niemcy powtórnie go aresztowali, nie chcieli powtórzyć swojego błędu, więc tym razem Rataj nie został już tak łatwo oswobodzony. Trafił do więzienia pawiackiego, skąd został wywieziony do Palmir i rozstrzelany 21 czerwca 1940 r.

    Maciej Rataj był wyjątkową postacią, o której każdy z nas powinien pamiętać.  Chłopskie     pochodzenie nie przeszkodziło mu w osiągnięciu sukcesu w polityce. 

Autorzy : Mateusz Golczyk, Mateusz Romaniuk.