Stary Szczecinek: Zakłady Polam

Po Zakładach Sprzętu Instalacyjnego „Polam” pozostały jedynie wspomnienia. Jej najstarszą część – hale produkcyjne od strony ul. 28 Lutego i Wiśniowej – w latach 90. zamieniono na halę targową i sklepy. Zaadaptowano je do nowej funkcji dość powierzchownie. Na zewnątrz stare, ceglane mury pokrył tynk a od środka drewnianą konstrukcję dachową oraz ściany ukryto pod płytami gipsowo-kartonowymi. W miejscu wybudowanej w latach 60. od strony ul. Przemysłowej hali dzisiaj znajduje się dyskont „Biedronka” oraz parking (zajmuje część miejsca po wyburzonym młynie) . Zdjęcie archiwalne pochodzi najprawdopodobniej z 1940 roku. To właśnie tutaj w latach 20. ubiegłego wieku pomiędzy ul. 28 Lutego (Bahnhofstrasse) i Wiśniową (Kirschweg) a Przemysłową (Industriestrasse) powstała Fabryka Maszyn Rolniczych Braci Brandenburg (Landmaschinenfabrik Gebrüder Brandenburg). Fabryka zatrudniała ok. 200 pracowników. Podczas wojny wytwarzano tutaj sprzęt dla przemysłu zbrojeniowego, zatrudniając w większej części robotników przymusowych , głównie Polaków (na terenie powiatu było ich ok. 3,5 tys.) oraz Rosjan. Robotnicy przymusowi z terenu Szczecinka pracowali po 12 godzin dziennie, a kwaterowano ich na terenie miasta w trzech obozach: Bahnlager, Arbeistsslager i Arbeistsslager des Heeresverpflegungsamt. Fabryka specjalizowała się w produkcji m.in. młockarń, koparek do ziemniaków i buraków, a jej produkty słynęły z wysokiej jakości. Były znane na terenie całych Niemiec. Rocznie wytwarzano ok. 1000 sztuk urządzeń rolniczych, których załadunek odbywał się na bocznicy kolejowej od strony ul. Wiśniowej. Na terenie fabryki znajdował się m.in. tartak (od strony ul. Przemysłowej) – surowiec pochodził z okolicznych lasów, stolarnia, odlewnia żeliwa, kuźnia, ślusarnia i malarnia. Przed zdobyciem miasta 27 lutego 1945 roku przez Armię Czerwoną, z fabryki zdołano wywieźć znaczną część maszyn i urządzeń. Fabrykę, a właściwie jej mury (bo nawet meble z biur i mieszkania właściciela zostały przez zdobywców wyrzucone przez okna, a następnie wywiezione), trafiła w polskie ręce dopiero w lipcu 1945 roku. To właśnie wtedy ulokowało się w tym miejscu Państwowe Przedsiębiorstwo Traktorów i Maszyn Rolniczych. Firma nastawiona była na potrzeby PGR-ów – remontowano tu ciągniki, kombajny, pojazdy mechaniczne, młockarnie i snopowiązałki. W tym czasie zakład zatrudniał ok. 250 pracowników. Ostatecznie zamiast młockarni (wyprodukowano nawet 8 prototypów) w Warszawie zadecydowano, że odbywać się będzie tutaj produkcja sprzętu elektrycznego. W ten sposób w listopadzie oficjalnie zostały utworzone Zakłady Sprzętu Instalacyjnego A-22. Już w grudniu 1957 roku linię produkcyjną opuściły pierwsze wyroby – wtyczki i nasadki. W 1958 r. uruchomiono galwanizernię, a asortyment produkowanych wyrobów powiększył się o wyłączniki, rozgałęźniki, gniazda podtynkowe i naścienne. W latach 60. ruszyła produkcja sznurów przyłączeniowych. Na początku lat 70. zatrudniano ok. 900 osób. Zakład, jako jeden z pierwszych w kraju, uruchomił przetwórstwo tworzyw termoutwardzalnych i termoplastycznych. W 1976 roku firma zmieniła nazwę na Zakłady Sprzętu Instalacyjnego Polam - Szczecinek. W tym czasie przy ul. 28 Lutego pozostała tylko niewielka część produkcji. Reszta ulokowała się w nowych obiektach przy ul. Wiatracznej (1971 r.), ul. Bugno a także w Miastku. W latach 80. Polam zatrudniał ok. 1,5 tys. osób, a 15 proc. wyrobów trafiało na rynki Francji, Skandynawii, Szwajcarii, Niemiec i Holandii. W 1994 r. 80 proc. akcji kupił koncern Ahlstrom z Finlandii, który rok później utworzył wraz z grupą NKT holding Lexel. Od 1999 r. właścicielem jest grupa Schneider-Electric. Na początku lat 90. wszystkie obiekty oraz cały teren pomiędzy ul. Wiśniową, 28 Lutego i Przemysłową został rozparcelowany i sprzedany. (jg)