Stary Szczecinek: Pomnik poległych "o wyzwolenie"

Jednym z największych szczecineckich pomników jest żelbetowy monument na cmentarzu wojennym. Zaprojektowany został przez art. rzeźbiarza Melchiora Zapolnika i Ryszarda Grodzkiego. Jego uroczyste otwarcie odbyło się w rocznicę zdobycia miasta - 28 lutego 1967 roku. Takich tłumów na cmentarzu wojennym nigdy przedtem ani potem już nie było. Oprócz młodzieży szkolnej, delegacji ze wszystkich zakładów pracy udział wzięły pododdziały Wojska Polskiego a nawet przedstawiciele „zaprzyjaźnionej” armii z pobliskiego Bornego Sulinowa. Rzecz jasna nie zabrakło  powiatowej wierchuszki partyjnej, był nawet ówczesny wielokadencyjny poseł na Sejm PRL Józef Macichowski.  Pomnik stanął na osi cmentarza, wyznaczonej przez dwa rzędy 22 kwater. Dodajmy, że w tym samym miejscu lub w bliskim sąsiedztwie, po zakończeniu wojny, istniał pomnik w kształcie czworobocznego obelisku, wykonany z otynkowanej cegły. Prawie jednocześnie z budową nowego pomnika, zakończono ekshumację prochów wszystkich żołnierzy polskich i sowieckich poległych - jak głosi napis umieszczony na pomniku - „o wyzwolenie ziemi szczecineckiej”. Ich szczątki zebrano ze 143 miejscowości, rozsianych na terenie ówczesnego (znacznie obszarowo większego niż dzisiaj) powiatu szczecineckiego, a także człuchowskiego i wałeckiego. Urzędowa nazwa pomnika jest ahistoryczna i wprowadza w błąd. Czytamy tam: „Bohaterskim żołnierzom Armii Radzieckiej i Wojska Polskiego poległym o wyzwolenie ziemi szczecineckiej”. Po pierwsze - nikogo tutaj oprócz niewolników, nie wyzwalano, a po drugie - działania na wszystkich frontach II wojny światowej prowadziła Armia Czerwona przechrzczona dopiero 23.02.1946 r. rozkazem generalissimusa na Armię Sowiecką. Z niezrozumiałych powodów nawet na pomnikach próbuje się nieudolnie fałszować historię. Swoje miejsce wiecznego spoczynku znalazło tutaj 4429 (a nie jak zostało to zamieszczone na pomniku 4427) żołnierzy Armii Czerwonej i 39 z I Armii Wojska Polskiego. Kształtem pomnik nawiązuje do roztrzaskanej bramy lub pierścienia. Tego rodzaju przyjęta przez artystów forma, symbolizuje przełamanie Wału Pomorskiego. Poorane i posiekane ściany, mają świadczyć o zaciętych i krwawych walkach prowadzonych na tej części Pomorza. W centralnej części pomnika została umieszczona stylizowana postać żołnierza z długim rosyjskim bagnetem na lufie karabinu. Pierwotnie każda kwatera miała rzeźbione w szarym piaskowcu, składające się z trzech części  tablice z nazwiskami poległych. Kilka lat temu z zupełnie niezrozumiałych powodów, oryginalne tablice wymieniono na czarne(!) granitowe płyty ze złoconymi(!) literami – autor pomnika M. Zapolnik (zm. w 1993 r. pewnie z tego powodu przewraca się w grobie). Archiwalne zdjęcie zostało wykonane w 1969 roku. Jak widać w tym czasie główna alejka, dzisiaj obsadzona już bardzo wysokimi włoskimi topolami, dopiero była w budowie. Dopiero z czasem piaskowo-żwirową nawierzchnię zastąpiono płytami chodnikowymi a następnie kostką. Dzisiaj na tablicy (tej przy zniczu) możemy wyczytać, napis w nieco zmienionej niż pierwotnie formie: „poległym na polu chwały w walce z hitlerowskimi faszystami w 1945 roku prochy ich ekshumowano ze 143 miejscowości województwa koszalińskiego”. Z napisu zniknęła „ziemia szczecinecka” i „wyzwolenie”. (jg)