Smog zimą, jezioro na kroplówce, zamieniamy się w DPS. Program ochrony środowiska bezwzględny

• Szczecinek stracił od 2015 roku ponad 3 tysiące mieszkańców – z 40 440 do 37 250 osób
• Poziom recyklingu wynosi 21 procent, unijny cel to 45 procent
• Na rekultywację Trzesiecka wydano od 2005 roku ponad 8 milionów złotych
• Jakość powietrza poprawiła się – w 2024 roku normy spełnione, ale jeszcze w 2021 przekraczane były limity benzoapirenu
• 27 procent mieszkańców jest w wieku poprodukcyjnym

Już za chwilę będziemy mieli przyjęty Program Ochrony Środowiska na lata 2025-2028 z perspektywą do 2032 roku. Przyjmuje się go, żeby realizować politykę ochrony środowiska na poziomie gminy, powiatu czy województwa, zgodnie z ustawą o ochronie środowiska. Nieźle brzmi, ale co w nim? Ogólnie zarysowane cztery problemy: powietrze zimą nadal bywa kiepskie, jezioro Trzesiecko wymaga ciągłego ratowania, a z segregacją śmieci miasto jest daleko w tyle za unijnymi wymaganiami. Jest też o demografii.

Według raportów z wielu lat głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza w Szczecinku pozostaje tak zwana niska emisja. Czyli chodzi nie o dym z fabryki, tylko o dym z domowych pieców, zwłaszcza tych starszych, węglowych. Zimą to właśnie one odpowiadają za mocno podwyższone stężenia rakotwórczego benzoapirenu.

Dane z ostatnich lat pokazują poprawę. W ocenach jakości powietrza za lata 2022-2024 Szczecinek dostał klasę A dla większości zanieczyszczeń. To zmiana w porównaniu z 2021 rokiem, kiedy notowano przekroczenia dla benzoapirenu (klasa C). Problem jednak nie zniknął – wraca co zimę, gdy temperatury spadają.

Pomagają akcje dofinansowania lub nawet finansowania modernizacji domków, wykazane tempo jest jednak dość słabe. Program zakłada kontynuację. Utrzymującym się problemem (i bardzo ciekawym) są też przekroczenia norm dla ozonu latem, ale to zjawisko szersze, związane z warunkami pogodowymi w całym regionie.

Jezioro Trzesiecko to nasza wizytówka i... nasz największy problem. Woda nie osiąga dobrego stanu ekologicznego ani chemicznego.

Miasto ratuje jezioro od 2005 roku. Pomaga WFOŚ, powiat. Bilans finansowy robi wrażenie: ponad 6,2 miliona złotych z budżetu miasta plus 1,84 miliona z dotacji zewnętrznych. Łącznie ponad 8 milionów złotych w ciągu dwudziestu lat. Na co szły pieniądze? Głównie na aerację – czyli pompowanie tlenu do wody, żeby przywrócić jej życie. Do tego zarybienia, monitoring, separatory wód deszczowych, opracowania naukowe. Efekty są, choć niewielkie. W pewnym momencie udało się poprawić klasę wody do drugiej. Ale jezioro wciąż wymaga ciągłej terapii.

Dominującym źródłem hałasu w mieście jest ruch drogowy, którego uciążliwość jest szczególnie odczuwalna wzdłuż głównych arterii komunikacyjnych

Wg raportu nasz poziom recyklingu wynosi 21 procent. Unijna dyrektywa wymaga 45 procent.

Program zakłada intensyfikację selektywnej zbiórki i rozbudowę PSZOK-u, czyli Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych. W planach są też inwestycje w nowoczesną infrastrukturę – na przykład kolejne półpodziemne pojemniki na śmieci.

W tle środowiskowych wywodów zawartych w raporcie zarysowany jest też problem demograficzny. Szczecinek się kurczy. W 2015 roku mieszkało tu 40 440 osób. Na koniec 2024 roku – 37 250. To spadek o ponad 3 tysiące ludzi w ciągu dziewięciu lat, średnio ponad 350 osób rocznie.

Przyrost naturalny jest ujemny, jednocześnie zmienia się struktura wiekowa mieszkańców. Osoby w wieku poprodukcyjnym stanowią już 27,2 procent populacji. W wieku produkcyjnym jest 55,9 procent, a dzieci i młodzież to zaledwie 17 procent.

Co to oznacza? Coraz mniej rąk do pracy, coraz więcej seniorów wymagających opieki. Dla miejskiego budżetu to olbrzymie wyzwanie, które szybko będzie rosło – mniejsze wpływy z podatków, większe wydatki na usługi społeczne. Środowisku paradoksalnie może być lżej – przecież mniej mieszkańców to mniejsza presja na infrastrukturę i zasoby naturalne... Gorzki żart.

Jest też dobra wiadomość. Woda pitna w Szczecinku jest wysokiej jakości. Pochodzi z Głównego Zbiornika Wód Podziemnych "Zbiornik Szczecinek" – “stan chemiczny i ilościowy dobry”.

Problem dotyczy wód powierzchniowych – jezior i rzeki Niezdobnej. Według raportu wzdłuż rzeki występują obszary zagrożone powodzią, a większość terenu miasta ma umiarkowane zagrożenie suszą.

Raport to nie tylko lista problemów. Szczecinek ma się czym pochwalić – i warto o tym napisać, bo inaczej wychodzi obraz miasta tonącego we wszystkim, co się da. A tak nie jest.

Na przykład 99 procent mieszkańców ma wodociąg, 97 procent – kanalizację. To więcej niż średnia dla powiatu i województwa. Sieć gazowa dociera do 88 procent gospodarstw.

Jak już było wyżej, z powietrzem zimą bywa kiepsko, ale dla większości substancji Szczecinek trzyma klasę A – bez przekroczeń. Benzoapiren, który jeszcze kilka lat temu był problemem (klasa C), teraz mieści się w normach. Mieszkańcy wymieniają piece, korzystają z programu "Czyste Powietrze", montują fotowoltaikę i pompy ciepła. Coś się rusza.

Azbest prawie załatwiony. 84 procent zinwentaryzowanych materiałów azbestowych już usunięto. Dzikie wysypiska są likwidowane na bieżąco. Wskaźnik za niski? Niekoniecznie. W skali całego kraju miasta usunęły tylko około 20%.

Miasto jest coraz bardziej zielone – dosłownie. Lesistość wzrosła z 20,8 procent w 2021 roku do 21,4 procent w 2024. W samym ubiegłym roku posadzono 350 drzew i ponad 1500 krzewów. Do tego oczywiście Park Miejski, Las Czarnobór, 13 pomników przyrody, torfowisko w Lasku Zachodnim.

A gdyby mierzono urodę i urok miasta, bylibyśmy bezkonkurencyjni. Prawda?