Grube miliony, które spadły z nieba. Będzie również na planetarium [analiza]

W Szczecinku podpisano porozumienie terytorialne w ramach programu “Fundusze Europejskie dla Pomorza Zachodniego”.

- mówił wicemarszałek województwa Jakub Kowalik.

Słynny ZIT, czyli co to?

Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) to mechanizm unijny, który pozwala samorządom współpracować i wspólnie korzystać z funduszy europejskich na rozwój miast i ich otoczenia. Pieniądze na ZIT pochodzą z Funduszy Europejskich na lata 2021–2027 i są przeznaczone na realizację projektów wpisujących się w regionalne strategie rozwoju.

Będzie to 18 inwestycji w mieście, powiecie i pięciu gminach: Barwice, Biały Bór, Borne Sulinowo, Grzmiąca i gminie Szczecinek. Na inwestycje trafi tam łącznie 16 milionów euro, czyli - po dzisiejszym kursie - ok. 68,5 milionów złotych. Szczecinek otrzyma mniej więcej 28,33 mln zł.

- dodał Jakub Kowalik.

[Cały briefing prasowy posłuchacie tutaj:

Długo się dogadywali

Aby skorzystać z europejskich pieniędzy, należało założyć porozumienie powiatowo-gminne w sprawie ustanowienia ZIT Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Szczecinka. Pierwsze porozumienie zostało podpisane w… styczniu 2023 roku, ostatnie właśnie w październiku 2025.

- wyjaśniał Jerzy Hardie-Douglas.

Powiat za pozyskane środki planuje m.in. budowę nowej mariny przy Centrum Edukacji Ekologicznej w Szczecinku, ścieżkę rowerową w Bornem Sulinowie, rozbudowę burs i internatów, mieszkanie wspomagane z opieką krótkoterminową oraz pakiet działań na rzecz szkolnictwa zawodowego – od wyposażenia warsztatów po stypendia dla uczniów. Miasto ok. 21 mln złotych planuje z kolei przeznaczyć na budowę planetarium z obserwatorium astronomicznym (łączny koszt to ponad 30 mln zł). Pieniądze z ZIT miałyby być przeznaczone także na zakup i wymianę baterii zasilających miejskie autobusy. Szacunkowy koszt zakupu ośmiu nowoczesnych baterii, które umożliwią zwiększenie ich zasięgu do 320 km na jednym ładowaniu i dostawy dedykowanych ładowarek o mocy 80 kW to około 8,6 mln zł (dotacja ma wynieść 5,9 mln zł).

Czy planetarium jest ok? Przeanalizujmy

Planetarium w Szczecinku to inwestycja warta 30 mln zł, z czego miasto wyłoży tylko 9 mln zł (30%) – resztę pokryją fundusze zewnętrzne. To wychodzi 258 zł na mieszkańca jednorazowo. Problem może pojawić się potem, bo obiekt nigdy nie będzie się sam utrzymywał. W najlepszym scenariuszu, przy 20 tys. widzów rocznie, przychody z biletów (przyjmijmy w miarę tanie, żeby konkurować z większymi ośrodkami, czyli 20 zł normalny, 15 zł ulgowy, 12 zł grupowy) plus dodatki z kawiarni i wynajmu sal dadzą około 519 tys. zł. Koszty operacyjne? Załóżmy, że 1,35 mln zł – głównie pensje dla 4-6 pracowników (800 tys. zł), media (200 tys. zł) i konserwacja. Różnica to 831 tys. zł rocznej dotacji z miejskiego budżetu, czyli 24 zł na mieszkańca co roku. W pesymistycznym wariancie (10 tys. widzów) dopłata rośnie do niemal miliona złotych rocznie.

Największe zagrożenie? W Koszalinie, 80 km dalej, za 130-200 mln zł powstaje Cognitarium – gigantyczne centrum nauki, które może przejąć turystykę edukacyjną z całego regionu. To oznacza, że szczecineckie planetarium będzie musiało walczyć o każdego widza. Na pewno będziemy tańsi. Dodajmy do tego demografię: miasto traci rocznie 450 mieszkańców, urodzeń jest tylko 170 przy 433 zgonach. Grupą docelową są dzieci i młodzież (5,6 tys. osób) oraz aktywni dorośli (19 tys.), ale lokalny rynek to zaledwie 35 tys. mieszkańców. Liczy się więc region w promieniu 50 km – około 105 tys. ludzi.

Pewną szansą, całkiem sporą, może być na przykład planowana inwestycja Kronospanu – fabryka papieru za 500 mln euro, która ma ruszyć w ciągu 3-5 lat i zatrudnić kilkaset osób. Doliczmy miejscowych kooperantów. Napływ nowych mieszkańców i wzrost zamożności mogą poprawić prognozy frekwencji w planetarium. Ale na pewno nie spowodują rentowności.

Są jednak argumenty przemawiające za realizacją projektu. Po pierwsze, struktura finansowania jest wyjątkowo korzystna – 70% pokryją fundusze zewnętrzne, więc Szczecinek dostaje za cudze pieniądze obiekt, który będzie służył regionowi przez dziesiątki lat. Po drugie, roczna dotacja to zaledwie 24 zł od mieszkańca – mniej niż dwa bilety do kina. Za tę cenę miasto zyskuje nowoczesne centrum edukacji, które solidnie wzmocni jego pozycję jako ośrodka kulturalnego i edukacyjnego regionu. I - co oczywiste - sama wartość społeczna i prestiżowa takiej inwestycji przewyższa straty finansowe – zwłaszcza że alternatywą jest brak takiej infrastruktury i odpływ mieszkańców do większych miast.

Czyli to nie jest biznes, tylko inwestycja społeczna, która ma sens przy akceptacji stałego dotowania przez dekady i silnym marketingu regionalnym. I na to się nastawmy.