Grekokatolicy w Szczecinku obchodzą Wigilię Bożego Narodzenia

Dzisiaj (sobota, 6 stycznia) osoby wyznania greckokatolickiego i prawosławnego obchodzą Wigilię Bożego Narodzenia. Zgodnie z kalendarzem juliańskim święta obrządku wschodniego przypadają 13 dni od świąt rzymsko-katolickich. W powiecie szczecineckim świętuje dziś kilka tysięcy osób, głównie grekokatolików. Ich dzieje na ziemi szczecineckiej wiążą się z akcją „Wisła” . Po 1947 roku w okolice Szczecinka przesiedlono ludność ukraińską z Łemkowszczyzny, Bojkowszczyzny, Nadsania, Jarosławszczyzny oraz z okolic Lubaczowa.

Jak podkreślają osoby wyznania grecko-katolickiego Wigilia to inaczej Swiat Weczir. To wspólna, święta wieczerza, którą rozpoczyna się wtedy, gdy na niebie pojawi się pierwsza gwiazda. Swiat Weczir ma trochę wspólnego z Wigilią rzymskokatolicką . Najistotniejsza jednak różnica polega na tym, że zgodnie z kalendarzem juliańskim, Wigilię obchodzi się 6 stycznia. Co więcej, świętuje się nie dwa, ale trzy dni. 

Pierwszy dzień świąt Rizdwo Hrystowe to czas pełen szczęścia i radości. Wtedy narodziło się bowiem Dzieciątko, które jest z każdej strony obserwowane, przez Boga, aniołów, ludzi. Jego narodziny, jak każde pojawienie się dziecka na świecie, przynosi nadzieję, długo oczekiwane spełnienie,nowe postanowienia. Drugi dzień Bożego Narodzenia poświęcony jest natomiast Rodzinie Bożej, a trzeci – pierwszemu męczennikowi i diakonowi św. Stefanowi, który oddał życie za Jezusa. 

- Zgodnie z tradycją, podczas Wigilii musi być prosfora – powiedział nam pan Władysław, którego rodzina trafiła na teren ziemi szczecineckiej właśnie po wspomnianej akcji „Wisła”. - To postna bułeczka z pszennej mąki, na zakwasie, którą tego wieczoru dzielimy się zamiast opłatka. W niedzielę, poprzedzającą Swiat Weczir  prosfora jest święcona w cerkwi. Później kroi się ją na kawałeczki, pokrywa miodem i składa  życzenia. Choinka także jest ubierana, choć może bez tej całej komercyjnej otoczki. Oczywiście, tak jak w Betlejem musiało być też siano. Kładło się je pod biały obrus. Podczas tego wieczoru wszystko musiało być najlepsze: obrus, zastawa, nawet ubrania gospodarzy i ich dzieci, często to wyszywane koszule, tradycyjny ludowy ubiór...

- Wigilia zaczyna się od tego, że wszyscy gromadzą się wokół stołu. Pali się świeca. Pośrodku stołu leży prosfora. Wieczerzę można rozpocząć dopiero wtedy, kiedy wszyscy członkowie rodziny znajdą się przy stole, a wiadomo, że pani domu zazwyczaj do stołu siada ostatnia. Kolację rozpoczyna wspólna modlitwa. Po niej gospodarz bierze talerzyk z prosforą i po kolei, zaczynając od najbliżej siedzącej osoby, składa życzenia. Czego sobie życzono? Przede wszystkim zdrowia, radości i pogody ducha, no i wszystkiego, co najlepsze. Potem przychodził czas na spożywanie potraw. W tradycji wschodniej musiało być ich dwanaście. 

- Głównym daniem była oczywiście kutia. To łuskana pszenica, gotowana z dodatkiem orzechów włoskich, bakalii, miodu i maku. Ryb nie przyrządzano tak wiele, choć zdarzało się, że pojawiały się wśród wigilijnych potraw. Poza tym musiał być barszcz , zupa grzybowa, kapusta, groch, fasola … wszystko to, co urodziła matka Ziemia. Był również taki przesąd, że zasiadając do wieczerzy wigilijnej, nie można było odłożyć sztućców. Cały czas trzeba było mieć w ręku albo widelec, albo łyżkę aby nic nie bolało przez cały rok. 

- Po wieczerzy wigilijnej ojciec szedł dzielić się strawą ze zwierzętami, żeby sprawdzić, co też tam one o ludziach gadają. Zgodnie z tradycją, po kolacji  wigilijnej wszyscy udają się do cerkwi na świąteczne nabożeństwo - Powieczeria. Boże Narodzenie rozpoczyna poranna uroczysta liturgia i  Choć na co dzień nie wszyscy chodzą do cerkwi, tego dnia zazwyczaj nie można się tam dopchać....

Okres Bożego Narodzenia prawosławni i grekokatolicy zakończą 19 stycznia, w dniu Objawienia Pańskiego (w Kościele katolickim obchodzone jest ono dzisiaj, 6 stycznia). Przypada wtedy Święto Chrztu Pańskiego, czyli Święto Jordanu.