Stary Szczecinek: ulica 9 Maja

To była najważniejsza arteria komunikacyjna Szczecinka w tym czasie. Mowa o ulicy 9 Maja – dzisiejszym deptaku. Zdjęcie zostało zrobione 1 maja o czym świadczą wywieszone na domach flagi. Biało-czerwoną chorągiewką udekorowano nawet widoczny na pierwszym planie samochód osobowy warszawa. Tego typu pojazdy na sowieckiej licencji produkowano od 1951 roku w fabryce na warszawskim Żeraniu. W tym okresie wszystkie modele charakteryzowały się „garbatym” nadwoziem. Właścicielem samochodu oznaczonego miejscowym numerem rejestracyjnym ES-45-70, najpewniej musiał być urząd lub jakaś bardzo ważna państwowa instytucja. W tamtym czasie na palcach jednej ręki można było policzyć tych, których na tego typu luksus byłoby stać. Pierwsza litera na czarno białej tablicy oznaczała województwo. Przykładowo województwo koszalińskie na tablicach miało literkę „E”, szczecińskie – „M”, gdańskie – „G” a poznańskie „P.” Fotografia powstała najpewniej pod koniec lat 50. Niestety nigdzie nie mogłem doszukać się daty rozpoczęcia budowy widocznego po prawej stronie bloku (tzw. zabudowa plombowa) oznaczonego numerami 11-17. Wiadomo jedynie to, że do końca lat 50 tego typu zabudowa powstała przy ul. Powstańców Wlkp. 5 (w tym czasie ul. Środkowa), przy ul. Sadowej 2, ul. Wyszyńskiego 27-35 (d. Żukowa – „Stare delikatesy” i „Galux”) i ul. 1 Maja 9-11. W tym też czasie na terenie miasta pojawiły się również pierwsze bloki, jak ten przy ul. Lipowej, a nieco później przy ul. Warszawskiej – 2 budynki, których inwestorem był A-22 (potem Polam) i ul. Szczecińskiej (wtedy ul. M. Buczka - wybudowano je dla Zakładów Płyt Wiórowych) i ul. Piłsudskiego (wtedy ul. J. Krasickiego). Przy ul. 9 Maja nowa zabudowa powstała w miejscu XIX a nawet XVIII wiecznych kamieniczek. Ich piękno zostało utrwalone na przedwojennych pocztówkach. Cała uliczna pierzeja od numeru 11 do 17 została zniszczona podczas działań wojennych. Warto przypomnieć, że oprócz tego miejsca w centrum miasta ruiny zastaliśmy przy ul. Wyszyńskiego 27-35 i ul. Boh. Warszawy – dokładniej zniszczona została wschodnia pierzeja Maślanego Rynku. To tyle i aż tyle. Już po zdobyciu Neustettin`a sowieccy żołnierze obrócili w zgliszcza uliczny kwartał pomiędzy pl. Wolności, 9 Maja, ul. Sadową i rzeczką Niezdobną. W nowym budynku, budowanym jeszcze w tradycyjnej technologii, ulokowano kwiaciarnię (dz. „Oskarek”), sklep gospodarstwa domowego (przetrwał do dzisiaj) oraz wielką i nowoczesną - nawet jak na tamte „siermiężne” czasy - księgarnię. Księgarnia zbankrutowała w latach 90. Jak do tej pory była to największa księgarnia w dotychczasowej historii miasta. Z pewnością drugiej takiej nie będzie, bo zdecydowana większość już niczego nie czyta. W jej miejscu potem ulokował się sklep mięsny, odzieżowy i jubilerski. Na archiwalnym zdjęciu w tle po prawej, już za skrzyżowaniem z ul. Wyścigową, widać piętrową kamienicę ze stromym dachem. Miejsce to słynęło ze specyficznego zapachu. Otóż w parterze domu mieścił się sklep rybny. Od strony ul. Wyścigowej przylegała do kamieniczki całkiem spora oficyna z podwórkiem - studnią. Dom wraz z sąsiednim kilkanaście lat później rozebrano. Potem w tym miejscu przez długi okres był pusty plac. Dopiero w latach w 1986 roku w tutejszym burze projektowym „Budoprojekt” sporządzono projekt nowej zabudowy. Jej autorem był niżej podpisany. Był to jeden z pierwszych obiektów zrywający z dotychczasową „blokową” sztampą. Swoją postmodernistyczną architekturą nawiązywał do starej zabudowy. Niestety dzisiaj dom jest już mocno zaniedbany ze spłowiałą elewacją, zaciekami, a nawet odpadającymi tynkami. W tamtym czasie powszechnym zwyczajem było wyburzanie starych domów. O remontach lub modernizacji nawet nie myślano. A jeśli nawet dochodziło do przebudowy (przykład narożny dom przy ul. 9 Maja i Wyszyńskiego) to elewacje z reguły pozbawiano pierwotnego wystroju. (jg)

foto: Janusz Kozłowski