Jest takie miejsce w Szczecinku, gdzie czas się zatrzymał

Lapidarium płyt nagrobnych pochodzących z ocalałych po wojnie mogił byłych mieszkańców Neustettin, położone jest na wzgórzu w południowej części Cmentarza Komunalnego. Szczecineckie lapidarium tworzy ponad 110 płyt nagrobnych, pisanych głównie gotykiem w języku niemieckim.
    Lapidarium ma swoją niepowtarzalną duszę również z innego powodu. Ze wzgórza, na którym zostało zlokalizowane rozciąga się przepiękny widok na położony w dole cmentarz oraz południowo - wschodnią część miasta.
    O historii szczecineckiego lapidarium wspominał w rozmowie z "Tematem" były szef Muzeum Regionalnego Jerzy Dudź: - Dziś po tych przedwojennych grobach niewiele zostało. W ciągu kilkudziesięciu powojennych lat zniszczono prawie wszystkie. W zapamiętaniu zdarto ze ścian kaplicy cmentarnej dwie XVII i XVIII-wieczne płyty epitafijne. Pozostały jedynie nieliczne powywracane w miejscach trudno dostępnych. W 1990 roku na jednym ze wzgórz cmentarnych zebrano wszystkie ocalałe płyty niemieckie w liczbie około 110 i urządzono lapidarium.
    Tuż po wojnie w 1945 roku, nie tylko dzięki "wytrwałości i zaangażowaniu" powojennych władz polskiego Szczecinka, ale też i jego mieszkańców, rozpoczęła się sukcesywna, a nawet prowadzona w sposób barbarzyński likwidacja niemieckiej nekropolii. Wielu żyjących do dziś ówczesnych mieszkańców Szczecinka pamięta, jak ona wyglądała. Groby najszacowniejszych obywateli znajdowały się przy głównej alei cmentarza. Znajdowało się tam m.in. mauzoleum poświęcone sześciu marynarzom (pochodzili z Neustettin) z załogi statku „Pamir”. Statek zatonął w latach 20-tych ubiegłego stulecia podczas rejsu do Ameryki Południowej. W tej części cmentarza spoczywali także m.in. architekt miejski Robert Rietz i rektor gimnazjum Hans Heise. Po pięknych, ozdobnych nagrobkach nie pozostał nawet ślad. 
    Planowa i systematycznie prowadzona akcja likwidacji kolejnych kwater mieszkańców Neustettin miała miejsce w latach 60-tych. To jeden z bardziej wstydliwych epizodów powojennej historii Szczecinka. Całe stosy kamiennych płyt, nagrobków i oznaczenia kwater cmentarnych składowano na terenie nieistniejącej już firmy ogrodniczej koło byłego już dworca PKS przy ul. Szafera. Posłużyły one jako tłuczeń do budowy ulic. Większe i mniejsze kawałki nagrobków pisanych gotykiem znajdują się najprawdopodobniej w całym nabrzeżu jeziora Trzesiecko. Stara promenada zniknęła pod warstwą betonu i płytek chodnikowych nabrzeża zbudowanego w latach 80-tych. Do niedawna jeszcze stare cmentarne kamienie można było zobaczyć przy parkingu obok ronda na ulicy Wyszyńskiego.
    W 2013 roku po interwencji Redakcji "Tematu" nagrobne kamienie pochodzące z mogił byłych mieszkańców Szczecinka, dotąd pełniące rolę „granicy” parkingu przy rondzie ulic: Jana Pawła II, Wyszyńskiego, Szafera i Lipowej, zostały zdemontowane i przeniesione na cmentarz ewangelicki przy ul. Spacerowej w Trzesiece. Stoją tam teraz karnie w szeregu tworząc swoiste mini lapidarium. (sw)

Zdjęcia: Z poniemieckiego cmentarza w Szczecinku udało się ocalić ponad 110 tablic, nagrobków i krzyży. Stoją na wzgórzu tworząc jeden z największych na Pomorzu cmentarnych lapidariów.
Foto: S. Włodarczyk